Yaxlit organizm haqida tushuncha. Tizimlar,a'zolar, to'qima hujayralar

Mushak toʻqimasi
Mushak toʻqimasi tanani tik holatda saqlash, uning harakatlanishida va hatto qon haydash va ovqat hazm qilish tizimi orqali ovqatni harakatlantirishda muhim rol oʻynaydi.
Koʻpincha mushak tolalari deb ataladigan mushak hujayralarida, ularning qisqarishini taʼminlaydigan aktin va miozin oqsillari mavjud. Mushakning uchta asosiy turi bor: skelet mushagi, yurak mushagi va silliq mushak.

Chapdan oʻngga. Silliq mushak hujayralari, skelet mushak hujayralari va yurak mushak hujayralari. Silliq mushak hujayralarida chiziqlar boʻlmaydi, ammo skelet mushaklarida ular mavjud. Yurak mushak hujayralarida chiziqlar mavjud, ammo koʻp yadroli skelet hujayralaridan farqli oʻlaroq, ularda faqat bitta yadro mavjud. Yurak mushak toʻqimasida, shuningdek, qoʻshni hujayralarni oʻzaro biriktirib turuvchi, elektr impulslarini hujayradan hujayraga oʻtkazishda yordam beruvchi plazmatik membrana boʻylab joylashgan ixtisoslashgan qismlar,yaʼni oraliq disklar mavjud.
Koʻndalang targʻil mushak deb nomlanadigan skelet mushagi biz kundalik hayotda mushak deb tushunadigan toʻqimamiz hisoblanadi. Skelet mushaklari paylar bilan biriktirilgan va bu harakatlarni ongli ravishda boshqarishga imkon beradi. Masalan, oyoqlardagi toʻrt boshli yoki qoʻllardagi ikki boshli skelet mushaklari shular jumlasiga kiradi.
Yurak mushagi faqat yurak devorlaridagina mavjud. Skelet mushaklari kabi, yurak mushagi ham koʻndalang targʻil hisoblanadi. Ammo u ixtiyoriy nazorat ostida emas, shuning uchun yurakning urishi haqida oʻylash shart emas. Alohida tolalar oraliq disklar deb nomlangan tuzilmalar orqali oʻzaro birikadi, bu ularning oʻzaro mutanosib qisqarishiga imkon beradi.
Silliq mushak qontomirlar devorida, shuningdek, oshqozon, bachadon, siydik pufagi va boshqa ichki tuzilmalarda joylashgan. Silliq mushak koʻndalang targʻil emas va u ongli nazorat ostida ham emas. Bu ovqat hazm qilish yoʻli orqali ovqatni harakatlantirish haqida oʻylash shart emasligini anglatadi!