Япония иқтисодий ривожланишини (Ўсишини) режалаштириш режа

11.7. Ҳақиқий иқтисодиёт ҳамда иқтисодий ўсиш дастури

Иқтисодий ҳолатларни аниқлаш, баъзи иқтисодий мақсадларга эришиш учун ҳокимият ва савдо фаолияти ўзаро ҳамкорликда иш олиб боради, иқтисодий ўсишнинг режаси институционал тузилишга эга бўлиб ўзаро ҳамкорликни мақсадга мувофиқ деб топган. Лекин тадқиқотчиларнинг фикрига кўра, иқтисодиётга режалаштириш мақсадга қараганда кам даражада таъсир қилаётган эди.

Таажжубланарлиси шунда эдики, иқтисодиёт иқтисодий лойиҳаларда кўрсатилганидек ишламаётганди. Талаб ва таклиф эса, бозордаги истеъмолчи ҳамда ишлаб чиқарувчиларнинг муносабатига қараб ўрнатилаётган эди. Ҳисобга олинмаган иқтисодий ўзгаришлар иқтисодиётга ўз таъсирини ўтказаётганди. Шу ҳолатлардан келиб чиқиб, айтиш мумкинки, иқтисодий режалаштиришда кўрсатилган иқтисодий лойиҳалар ҳақиқатдаги иқтисодий кўрсаткичлар билан мувофиқ келмаётган эди.
Иқтисодий дастурлардаги мароиқтисодий лойиҳалар хусусий сектор учун норматив вазифасини ўтайди. Бунда ҳокимият дастурда кўрсатилган иқтисодий сиёсатни амалга оширишда жавобгар ҳисобланади. Лекин, бу доим ҳам амалга ошавермасди. Бу эса, Япония иқтисодий лойиҳаси «декорация» сифатида кўрсатилади, деган фикрни қувватлайди. Режалаштирилган иқтисодий сиёсат амалга оширилишини қийинлаштираётган бир қанча муаммолар мавжуд эди.
Биринчидан, иқтисодий лойиҳани амалга ошириш учун марказдан туриб бошқаришнинг йўқлиги. Лойиҳани яратишда Иқтисодиётни режалаштириш агентлиги марказий ўринни эгалласа ҳам уни, бажариш ҳар бир жавобгар вазирлик ёки агентлик зиммасига юклатилган. Иқтисодиётни режалаштириш агентлиги вазирликларни иқтисодий ўсиш дастурида кўрсатилгандек, иқтисодий сиёсат олиб бориш учун мажбур қила олмайди.
Иккинчидан, бюджет тизими Узоқ муддатли иқтисодиётни режалаштиришда кўрсатилган лойиҳаларга бўйсинмайди. Шу билан бирга ҳар йили бюджет Парламент томонидан тасдиқланади.
Бюджетда чекланишлар мавжудлиги туфайли узоқ муддатли давлат капитал қўйилмаларини режалаштиришнинг иқтисодий лойиҳасини ҳаётга татбиқ этилиши кафолатланмаган бўлса-да харажатлар бўйича ҳокимият мажбуриятлари йилда бир марта ҳисобга олиб турилади.
14-жадвал