Yaponiya iqtisodiyoti

YAPONIYA IQTISODIYOTI

Zamonaviy Yaponiya aholisi 128 min. kishidan iborat bo'lib, 4,4 trln. AOSh dollarini tashkil etuvchi YalM bo'yicha dunyoda ikkinchi o'rinni egallaydi (2006 y.). Garchi o'sish sur'atlarida bir qadar pasayish kuzatilsa-da, mamlakat dunyoning iqtisodiy jihatdan eng qudratli davlatlaridan biri bo'lib qolmoqda. 1980-yillarning oxirida Yaponiyaning butunjahon iqtisodiy yetakchisiga aylanishga jadal harakat qilayotgani to'g'risida fikrlar ko'p bo'igan. G'arb iqtisodchilarining sharhlariga ko'ra, yapon intervensiyachilik siyosatining afzalliklari agar kuchli qarshi tadbirlar qabul qilinmasa yoki yapon metodlari bilan qurollanilmasa, Yaponiyaning amerika biznesidan o'zib ketishiga olib kelishi mumkin ekan. Keyinroq vaziyat tubdan o'zgardi: XX asrnlng oxiri - XXI asrning dastlabkiyillarida Yaponiya yalpi milliy mahsulotning (YaMM) o'sish sur'atlari AQSh va ko'pgina Yevropa mamlakatlaridagi muvofiq ko'rsatkichlar bo'yicha ancha ortda qola boshladi: 1990 va 1997 yillar oralig'ida u yiliga 1 %ga yeta oldi, 2006 y.da - 1,5% (AOShda - 2,6, Shvetsiyada -2,7, Buyuk Britaniyada-2,5%)ni tashkil etdi. Industrial siyosatning negizi hisoblanuvchi Yaponiya moliya tizimi juda tang vaziyatga tushib qoldi. ko'p sonli banklar qayta moliyalashtirishga muhtojlik sezdilar, katta qismi esa yopilish holatiga tushib qoldi. Eng muhimi yapon xalqining 0'z-0'zi9a bo'igan ishonchi sekin-asta yo'qolib bordi, bu ayniqsa, siyosat olib borishda qat'iylikning yo'qligi va iste'molchi hamda investorlar tomonidan ishonchning yetarli darajada emasligida namoyon bo'idi. Yaqin vaqtlarda barchani qoyil qoldirgan, g'ayirlik va taqlid predmeti bo'igan Yaponiya tiziml XXI asrning boshidayoq ochiq tarzda shubha ostiga olindi va tubdan islohotlarni talab eta boshladi. Bu birinchi navbatda, tuzilmaviy muammolar dolzarbliginlng o'sib borishi va istiqbolda rivojlanish strategiyasini izlash bilan bog'liq.