«Yangiyo‘l Poligraf Servise» Tashkent – 2017 A. S. Sagdullaev, V. A. Kosteckiy Áyyemgi dúnya tariyxí

Ullı Qıtay 
diywalı
Á
skerlerdiń 
gúlal háykelleri. 
Sin Shixuandi 
maqbarası
Este saqlań!
Sin Shixuan-
di Arqa Qıtay 
boylap qurıl-
ǵan qorǵanıw 
diwalların je-
nede bekkem-
lewdi buyirǵan.
18-§. Eramızǵa shekemgi III eramızdıń
II ásirlerindegi Qıtay
Oraylasqan mámlekettiń dúziliwi 
Mil. avv. 246-yilda
Qıtaydı óz hákimiyatı 
qaramaǵına birlestirdi, 
Sin Shixuandi 
atın qabıl 
etken. Bul at «
Sinniń birinshi húkimdarı
» de-
gen mánisti bildiredi. Óz mámleketi aymaǵın 
36 wálayatqa bólgen húkimdar hár birine im-
perator nayıpların basshı etip tayarladı. 
Sin Shixuandi tiriliginde aq ózine atap mi-
nara qurıwǵa párman bergen edi. Sawlatlıǵı 
hám bezewleri jaǵınan bul minara Mısr pi-
ramidaları menen bellese aladı. Minaranı 720 
mıń adam 37 jıl dawamında qurǵan. Minaranıń 
túbi bir neshe kvadrat km maydandı iyele gen. 
Sin Shixuandi qábirinen imperatordı «qorǵaw» 
ushın ornatılǵan 6 mıń gúlaldan áskerler 
háykelsheleri de tabılǵan.
Ullı Qıtay diywalı
Sin Shixuandi húkimdarlıǵı dáwirinde kósh-
peli 
xunnlardıń
hújimlerinen qorǵanıw ushın 
Arqa Qıtay boylap qurılǵan qorǵanın diwalların 
elede bekkemlewdi buyirǵan. Diwaldı qurıw 
jumısları dáslep besh IV áside baslanǵan. Bul 
diwal tariyxta Ullı Qıtay divalı dep atalǵan. Onıń 
biyikligi 6–10 metr, qalıńlıǵı 5–8 metr, uzınlıǵı 
bolsa derlik 4000 km quraǵan. Áyyem zaman-
larda dushpan áskerleri ushın bekkem bekinis 
bolıp xızmet etken, atlı áskerler onnan asırılıp 
óte almaytuǵın edi, qorǵanlardı shturm menen 
alıwǵa bolsa kóshpeliler ele uqıplı emes edi
.

---

73