Yangiasr avlopi

Martin Iden

441

bor  edi.  Uning  ustida  «Nyu-York  axboroti 

shtampi bor edi.  Martin uni ochishdan oldin bir 

oz  taraddudlanib  qoldi.  Bu  materialning  qabul 

etilgani  haqidagi  xabar  bolishi  mumkin  emas- 

di.  Chunki  bu jurnalga  bironta  ham  qolyozma 

yubormagan edi.  «Balki, -  shu fikr xayoliga kel- 

ganida u shamdek qotib qoldi, -  balki menga ma- 

qola buyurtirishmoqchidir?» Lekin shu zahotiyoq 

bu dadil va ro^yobga chiqmaydigan orzuni xayo- 

lidan quvdi.

Konvertda  muharriming  qisqagina  rasmiy 

maktubi  bolib,  unda  shu  maktubga  nomalum 

bir kishi  tomonidan  yozilgan xat  ilova  qilingani 

aytilgan edi; shu bilan birga muharrir Martindan 

hech  tashvish  tortmaslikni  iltimos  qilgan  edi, 

chunki  tahririyat  hech  qanday  nomalum  kishi 

yozgan xatga e’tibor bermaydi, deb yozgan edi.

Ilova qilingan xat qolda,  bosma harflar bilan 

yozilgan  edi.  Bu  g‘irt bema’ni,  savodsiz yozilgan 

boliton  bolib,  u yerda o‘z  hikoya va  she’rlarini 

jurnallarga yuborib  turuvchi  «Martin  Iden  ism- 

li  shaxs»  mutlaqo  yozuvchi  emas,  u  hikoyalar- 

ni  eski  jurnallardan' o‘g‘irlaydi  va  mashinkada 

ko‘chirib,  o‘z  nomidan  yuboradi,  deb  yozilgan 

edi. Konvert ustiga «San-Leandro» pochta shtem- 

peli  bosilgan.  Martin  maktub  muallifini  darhol 

tanidi. Uning har bir misrasida Xigginbotamning 

grammatikasi,  Xigginbotamning so‘zlari, Xiggin­

botamning fikriari ko‘zga tashlanib turardi. Mak­

tub  muhtaram  pochchasining  dag‘al  qollari  bi­

lan bitilgani yaqqol sezilib turardi.

-  Axir nimaga keragi bor ekan,  bu igVoning?

-   deb  so‘rardi  Martin  o'zidan  o‘zi.  Bernard  Xig-

»nmg

---

442

Jek  London

/  ginbotamga  nima  yomonlik  qilgan  edi?  Bu  axir 

g'irt bema’nilik, befarosatlik-ku. Buni boshqacha 

izohlash hech mumkin emasdi.  Bir hafta ichida 

sharqiy shtatlardagi har turli jumallardan yana 

o‘ntacha shu singari maktublar keldi.  Muharrir- 

lar juda oliyjanoblik qilishibdi, deb o“yladi Martin. 

Ularning ko‘pchiligi, Martinni mutlaqo tanimasa 

ham,  unga xayrixohlik izhor etishardi.  Ularning 

bolitonlarga  nafrat  ko‘zi  bilan  qarashlari  oydin 

edi. Martinga ziyon yetkazish uchun qilingan ah- 

moqona harakat amalga oshmadi. Aksincha, bu 

hoi unga foyda keltirishi ham mumkin edi, nega- 

ki  muharrirlarning  diqqatini  o‘ziga  jalb  qilgan 

edi.  Ulardan ba’zilari,  endi Martinning hikoyasi- 

ni  o‘qirkan,  buni  nomalum  kishi  yozgan  xatda 

nomi zikr etilgan  o‘sha Martin Iden yozgan,  deb 

eslaydigan  boladilar.  Keyin  -   kim  bilsin  deysiz

-  shu narsa uning asarlari taqdiriga ijobiy ta’sir 

ko'rsatsa ham ajab emas!

Taxminan,  shu paytlarda yana bir hodisa so- 

dir boldiki, undan keyin Mariya Silvaning oldida 

Martin  birmuncha  e’tibordan  qoldi.  Kunlarning 

birida  Martin  Mariyaning  oshxonada  yum-yum 

yiglab,  og'riqdan  oh-voh  chekayotgani  ustidan 

chiqib  qoldi;  og'ir  dazmolni  qimirlatishga uning 

madori  yo‘q  edi.  Mariya  gripp  bo'pti,  degan  qa- 

rorga keldi shu zahotiyoq. Martin va Brissenden 

olib  kelgan  shishalardan  birining  tagida  qolgan 

viskini  ho'platib,  o'miga  yotqizdi.  Lekin  Man- 

ya olaman  sattor,  yotmayman deb turib oldi.  U 

hadeb,  kiyimlami  dazmollab  bolib,  shu  bugun 

kechqurunoq  egalariga  eltib  berishim  kerak, 

yo'qsa ertaga yettita bolam och qoladi, der edi.

---