Yangiasr avlopi

24 Tajribaga asoslangan.

---

378

Jek  London

yatda  ham,  bu  jamiyatda  ham  yo‘q  edi:  Morz- 

lar  o‘z  tabaqasiga  mansub  bolgan  eng  nufuzli 

asilzodalami  ko'rsatdilar,  ammo  Martin  ularga 

qoyil  qolmadi.  Hattoki  sudxo'ming  qashshoq 

malayi ham Martin Morzlaming mehmonxonasi- 

da uchratgan  odamlardan  ancha idrokliroq edi. 

Martin garovga qo^ygan bitta-yu bitta kostyumini 

sotib  olgandan keyin  esa bu  odamlar davrasida 

o'zini xuddi  podachilar  orasida yashashga  maj- 

bur  bolgan  shahzoda  singari  o‘z  qadr-qimmati 

oyoqosti bolganini his qila boshladi.

— 

Siz  sotsialistlami  yomon  ko'rasiz,  ulardan 

qo'rqasiz, -  dedi Martin bir kuni ovqat ustida mis­

ter Morzga,  —

 lekin nega? Axir siz ularning o'zim 

ham, ularning nazariyalarini ham bilmaysiz-ku.

Sotsializm haqidagi bu suhbat missis Morzning 

mister  Xepgud  haqidagi  har  safargi  madhiyasi- 

dan  keyin  boshlanib  ketgan  edi.  Martin  o‘ziga 

bino  qo^gan bu pastkash odamni ko'rgani ko‘zi 

yo‘q  edi,  uning  to‘g‘risida  aytilgan  har  qanday 

so‘z jiglbiyronini chiqarardi.

—

 Ha, —

 dedi Martin, -  Charli Xepguddan umid 

katta,  hamma  shu  to‘g‘rida  gapiradi,  bu  to‘g‘ri. 

Men o'ylaymanki, u gubemator kursisiga olishi- 

dan ancha oldin otiradi. Qo‘shma Shtatlar sena- 

tori bolsa ham ajab emas...

— Nega bunday deysiz? -  so'radi missis Morz.

—

 Men uning saylovoldi kampaniyasida so‘zla- 

gan  nutqini  eshitdim.  Nutqi  shu  qadar  ahmo- 

qona  dono,  chaynalgan  hamda  ayni  zamonda 

shu qadar ishonarli ediki, siyosat peshvolari uni 

e’timodli va xavfsiz odam deb hisoblashlari tur­

gan gap  edi, uning nutqidagi hayosiz gaplar esa

---

Martin Iden

379

oddiy  saylovchining hayosizligiga  mos  tushardi. 

Axir  har  kim  ham  o‘z  fikrini,  silliqlashtirilgan 

va bezatilgan  fikrini minbardan  eshitishni xush 

ko‘radi-da.

-   Nazarimda,  siz  mister  Xepgudga  hasad 

qilayotganga o'xshaysiz, -  dedi Ruf.

- Xudo saqlasin!

Martinning  chehrasida  shunday  qo‘rquv  alo- 

mati paydo boldiki, missis Morz urishadigandek 

to‘rsayib oldi.

-  Mister Xepgudni  tentak  demoqchi  emasmi- 

siz? -  deb sovuqqina so'radi u.

-   Oddiy respublikachidan yoki  oddiy  demok- 

ratdan ahmoqroq emas, -  deb e’tiroz bildirdi Mar­

tin.  -  Ularning hammasi yo  mug‘ambir yoki ah- 

moq, lekin mug‘ambirlar ozchilikni tashkil qiladi. 

Birdan-bir  aqlli  respublikachilar  -   millionerlar 

va bilib turib ularga malaylik qiluvchilardir.  Bu- 

lar,  albatta,  qayerdan jiz  isi  kelayotganini juda 

yaxshi bilishadi.

-  Mana, men respublikachiman, -  dedi mister 

Morz jilmayib  turib,  -  xo‘sh,  meni  qaysi  toifaga 

qo'shasiz?

-   Siz  o‘zingiz  bilmagan  holda  ularga  xizmat- 

korsiz.

-  Xizmatkor?

-   Ha,  albatta.  Siz  axir  korporatsiya  uchun 

xizmat  qilyapsiz-ku.  Sizning  ishchilar  orasida 

mijozlaringiz yo‘q, jinoiy ish ham olib bormaysiz. 

Siz o‘z xotinlarini do'pposlaydigan erlar yoki kis- 

savurlardan  daromad  ко‘r may siz.  Siz jamiyatda 

eng  muhim  o'rin  tutgan  odamlar  hisobiga  kun 

ko‘rasiz; zeroki, heir qanday odam ham o'zini bo-

---