Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

Abu Nasr Farobiy (manbalarda‖ ‚Al‖ – faylasuf at - turkiy‛‖ deb‖ yuritiladi)‖
buyuk mutafakkir, turk millatiga mansub mutafakkir Movarounnahrda G`arb 

---

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги
472 
viloyatining Vasij qishlog`ida dunyoga kelgan. Yoshlikdan ilmga qiziqib kelgan 
mutafakkir dastlab Abu Mashr Mottabin Yunusdan mantiq darsini oladi. Ko`plab 
fozilu ulamolar bilan fikr almashgan mutafakkir o`z qalamiga mansub 160 dan ortiq 
asarlar‖ yozgan.‖ Ular‖ ‖ ‚Taxlisu‖ Navomisu‖ Aflotun‛‖ (Aflotun‖ qonuniyatlarini‖
mohiyati),‖ ‚Nufuzli‖ shahar‖ aholisining‖ maslavi‛,‖ ‚Baxt‖ saodatga‖ erishuvchi‖ risola‛‖
kabilar mujassamlashgan. Farobiy o`zining ko`p qirrali ijodi bilan kelajak avlodni 
bilim va madaniyatga‖erishishida‖inson‖kamolotiga‖alohida‖e’tibor‖beriladi.‖Farobiy‖
pedagogik qarashlarida insonning barcha axloqiy imkoniyatlari (yaxshilik va 
yomonlik, foyda va zarar haqidagi mulohazalarni) baxtga erishishdan iborat birdan 
bir maqsad mevasi deb biladi.
XI asrning 82 – 83 yillarida g`arbiy Eron podshohining nabirasi Kaykovus ibn 
Iskandar o`z‖ o`g`li‖ Gilonshohga‖ bag`ishlab‖ ‚Nasixatnoma‛sini‖ yaratadi‖ va‖ o`sha‖
davr‖ an’anasiga‖ ko`ra‖ uni‖ bobosi‖ podshoh‖ Shamsul‖ – maoliy Qobus sharafiga 
‚Qobusnoma‛‖ deb‖ ataydi. Qobusnoma 1860 yilda o`sha davrda hali 16 yoshli 
shahzoda bo`lgan Mahmud Rahimxon Feruz topshirig`i bilan buyuk shoir va 
mutafakkir Muhammad Rizo Ogahiy tomonidan birinchi bo`lib o`zbek tiliga tarjima 
qilingan. Qobusnoma pand – nasixat tarzida yozilgan bo`lib, mana bir necha 
asrlardan‖ beri‖ xalqlarni,‖ jumladan‖ yoshlarni‖ ma’naviy‖ hayotga‖ tayyorlashda‖ ularni‖
har tomonlama yetuk inson qilib tarbiyalashda muhim qo`llanma bo`lib kelmoqda. 
Asarda yoshlar tarbiyasida – juvonmardlik talablaridan eng muhimi – axloq 
tarbiyasi, deb ko`rsatiladi. U yoshlarda insonga nisbatan insoniy munosabatda 
bo`lish adolatlilik, samimiylik kabi xislatlarni tarkib toptirishni istaydi va asarning 
boshidan oxirigacha ana shu ezgu maqsadni amalga oshirishga harakat qiladi.
Bunday buyuk insonlar biz yosh avlodlarni har tomonlama komil inson bo`lib 
kamol‖ topishimizda‖ o`zlarining‖ bebaho‖ hissalarini‖ qo`shgan.‖ Ular‖ ta’lim‖ – tarbiya 
tizimida insonparvarlik, xalqparvarlik, vatanparvarlik, tinch totuvlik, sadoqat, mexr 
oqibat, vafodorlik, bolajonlik, qo`ni – qo`shi, qavmi – qarindoshlar bilan o`zaro 
ahillik, kattalarga hurmat, kichiklarga izzat kabi ko`plab bir qator hislatlarni 
yoshlarning‖ axloqiy,‖ ma’naviy‖ tarbiyasiga‖ jiddiy‖ e’tibor‖ berish‖ kerakligini‖ o`z‖
asarlarida ko`rsatib o`tganlar.