Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги
453 
Bu‖ davrda‖ bolaning‖ nutqini‖ o‘stirishga‖ qaratilgan‖ har‖ bir‖ mashg‘ulot‖ bola‖
aqlining tarkib topishi va rivojlanishiga‖ katta‖ ta‘sir‖ ko‘rsatadi.‖ Shuning‖ uchun‖ ham‖
bu‖ davrda‖ avvalo‖ ta‘lim‖ jarayoni‖ qiziqarli‖ ta‘sirli‖ qilib tashkil etishga, motiv hosil 
qilish‖ va‖ uni‖ rivojlantirishga‖ e‘tibor‖ qaratish‖ lozim.‖ Chunki‖ bu‖ muddat‖ bolaning‖
o‘yin faoliyatidan aqliy faoliyatga,‖ya‘ni‖o‘quv‖faoliyatiga‖o‘tganligi‖bilan‖farqlanadi. 
Didaktik‖ o‘yinlar‖ nafaqat‖ boshlang‘ich‖ sinflarda‖ balki‖ ta‘limning‖ keyingi‖
bosqichlarida‖ ham‖ o‘quvchilarning‖ bilimiga‖ bo‘lgan‖ ehtiyojlari‖ rivojida‖ katta‖ turtki‖
bo‘ladi.‖ O‘quvchilarni‖ savodini‖ chiqarishda, mustahkam bilim berishda kerakli 
imkoniyatlarni‖ ishga‖ solib‖ ilk‖ ta‘lim‖ – tarbiya jarayonini olib borishimiz lozimdir. 
Zero‖Kadrlar‖ tayyorlash‖ Milliy‖ dasturi‖ talablarida‖ ham‖ o‘qituvchi‖ zimmasiga‖ ulkan‖
mas‘uliyat‖ yuklanadiki,‖ bu‖ mas‘uliyatni‖ to‘laqonli‖ his etgan holda mehnat qilish 
zamirida‖ijodkorlik‖jarayonida‖qo‘llash‖faoliyati‖yotadi. 
O‘quvchilarga‖ tayyor‖ bilimni‖ beribgina‖ qolmay‖ ko‘proq‖ ularni‖ o‘ylashga,‖
mantiqiy‖ fikrlashga‖ nutqini‖ o‘stirish‖ undaydigan‖ savollar,‖ topshiriqlar‖ berib‖ borish‖
orqali‖ ta‘lim‖ tarbiyaning‖ samarasini‖ yanada‖ ko‘proq‖ o‘stirish‖ mumkin.‖ Olib‖
borilayotgan‖ mashg‘ulotlar‖ asosan‖ sodda‖ qiziqarli‖ o‘yin‖ tarzida‖ olib‖ borilsa‖ samara‖
juda‖yuqori‖bo‘ladi. 
Didaktik‖ o‘yinlar‖ ta‘limning‖ ko‘rgazmaliligini,‖ o‘qituvchining‖ nutqini‖ va‖
bolalar harakatini‖o‘z‖ichiga‖oldi, buning‖natijasida‖idrok‖etishda‖ko‘rish‖eshitish‖teri‖
sezgisi belgilarida mushtarakligi vujudga keladi. Shu sababli men bir necha didaktik 
o‘yinlarni‖taklif‖qilmoqchiman. 
Davom‖ ettir‖‖ o‘yini‖ tinch‖ o‘yinlar‖ tarkibiga‖ kiradi,‖ o‘qituvchi‖ she‘r‖ yoki‖
hikoyani‖ boshlab‖ bersa,‖ o‘quvchilar‖ davom‖ ettiradi.‖ Bu‖ o‘yin‖ o‘quvchilarni‖ nutqiy‖
qobilyatlarini‖ o‘stiradi‖ ijodkorlik‖ qobilyatni‖ rivojlantiradi‖ va‖ so‘z‖ boyligi‖ ortadi.‖
O‘quvchilarni‖ nutqiy‖ ravonligi‖ aniqligi‖ kuchayadi,‖ fikrlash‖ doirasi‖ kengayadi 
mantiqan‖ fikrlaydi‖ va‖ o‘z‖ nutqi‖ orqali‖ o‘z‖ fikrini‖ ochiq‖ bayon‖ qila‖ oladi.‖ Harakatli‖
o‘yinlardan‖ Quruvchi‖ o‘ynini‖ bu‖ o‘yinga‖ hamma‖ o‘quvchi‖ qatnashadi,‖ o‘qituvchi‖
tomonidan‖tayyorlangan‖g‘ishtchalardagi‖savollarga‖kim‖to‘g‘ri‖javob‖bersa‖o‘zlariga‖
ajratilgan‖ joyda‖ ―minora‖ yoki‖ ―devor‖ quradilar‖ o‘quvchilarning‖ to‘rt‖ guruhga‖
bo‘lib,‖keyin‖o‘yinni‖davom‖ettirishi‖bilan‖birga‖ulardagi‖bunyodkorlik‖g‘oyalarining‖
shakllanishiga‖ ham‖ turtki‖ bo‘ladi.‖ 1-sinf‖ Alifbe‖ kitobidan‖ ―Bu‖ odobdanmi?‖‖
mavzusini‖olamiz‖o‘yin‖yangi‖mavzu‖bayonida‖o‘tkaziladi. 
Avval‖matn‖yaxshilab‖ifodali‖o‘qib‖beriladi. 1-guruh: a) Nurmat muallimadan 
nima uchun dakki eshitdi? b)‖ Siz‖ Nurmatni‖ o‘rnida‖ bo‘lganida‖ nima‖ qilgan‖ bo‘lar‖
edingiz? c)Odobli bola deganda qanday bolani tushunasiz? 2-guruh: a) Muallima 
nima‖ sababdan‖ Nurmatdan‖ xafa‖ bo‘ldi? b)‖ Nurmat‖ muallimasini‖ so‘zidan‖ keyin‖
qanday ahvolga tushdi? c)‖ Qanday‖ o‘quvchilarni‖ odobsiz‖ bolalar‖ deymiz? 3-guruh: 
a)‖ Sizning‖ ham‖ do‘stlaringiz‖ bormi? b)‖ Bola‖ nimasi‖ bilan‖ ko‘rkam? c) Siz 
o‘rtog‘ingizni‖ ko‘rmasdan‖ turtib‖ yuborsangiz‖ nima‖ qilasiz? 4-guruh a) Muallima 
Nurmatga‖to‘g‘ri‖tanbeh‖berdimi? b) Sizlar bir-birlangiz bilan janjallashmaysizmi? c) 
odobli bola elga manzur diyilganda nima tushunasiz. 

---