Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

Foydalanilgan adabiyotlar. 
1. S.‖Nishonova‖‚Inson‖tarbiyasi‛‖kitobi.‖Toshkent‖2005‖yil‖45-67 betlar.
2. N.‖ Ravlona‖ ‖ ‚Ilk‖ yoshdagi‖ bolalarga‖ ta`lim‖ tarbiya‖ berish‛.‖ Toshkent‖ 2009‖
yil. 89-90 betlar. 

---

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги
456 
3. ‚Uzluksiz‖ta`lim‛‖jurnali‖2019‖yil‖‖ 
O’QUVCHILARDA NUTQ MADANIYATINI TARBIYALASH YOXUD 
SHIRINSUXONLIK – ERTANGI KELAJAK SARI MUSTAHKAM POYDEVOR 
G’ofurova Nargiza Abdunazar qizi 
Sirdaryo viloyati, Sayxunobod tumani 
15-maktabning ona tili va adabiyot fani o’qituvchisi. 
Annotatsiya. Bu maqolaning‖asosiy‖maqsadi‖o’quvchilarni‖nutq‖madaniyatiga‖
o’rgatish,‖ odatlantirish‖ va‖ shirinsuxon‖ qilib‖ tarbiyalash‖ haqida‖ so’z‖ ‖ boradi.‖ Bu‖
maqsad‖yo’lida‖nuroniy‖keksalarimiz,‖o’qituvchilar,‖ota-onalar birgalikda yoshlarga 
bor‖ilmini‖berib,‖namuna‖bo’lishga‖chaqiriladi.
Kalit so’zlar: Nutq madaniyati, axloq-odob,‖ til,‖ so’z,‖ tafakkur,‖ talaffuz,‖
iboralar, maqol va metal, notiqlik, shirinsuxonlik, fikrlash qobiliyati. 
‚‖Odamning‖shakllanishi‖‖uning‖birinchi‖so’zidan‖boshlanadi‛. 
N. Krupskaya. 
Nutq madaniyati bevosita axloq-odob‖ prinsiplariga‖ bog’liqdir.‖ Chunki‖ nutq‖
madaniyati – bu‖ so’zga‖ ‚chechanlik‛‖ bo’lmay,‖ balki‖ o’z‖ fikrini‖ aniq,‖ ravshan,‖
grammatik qoidalarga rioya qilgan holda munosib ohangda bayon qilish formasidir.
Ravshan bayon etilgan nutq tafakkurning mantiqiyligi va chuqurligidan dalolat 
beradi. 
Odamlarning bir –birlari‖ bilan‖ so’zlashishlaridan‖ maqsad-moddiy borliqni, 
voqealikni‖ bilish,‖ o’zini‖ qiziqtiradigan‖ biror‖ narsa‖ haqida‖ aniq‖ tasavvur‖ olishdir.‖
Odamlarning‖ ichki‖ go’zalligi‖ va‖ ma’naviy‖ yetukligini,‖ hayotni va yashashni tabiat 
in’om‖etgan‖eng‖oliy‖ne’mat- til va tafakkursiz tassavur etish qiyin. 
Inson‖ o’z‖ aql-u‖ zakovati,‖tafakkuri,‖so’zlashish‖qobiliyati‖ bilan‖tabiat‖sirlarini‖
o’rganib,‖ bilim‖ olishga‖ intilgan.‖ U‖ tafakkur‖ orqali‖ tabiat‖ va‖ jamiyat‖ qiyofasini asta-
sekinlik‖bilan‖o’zgartira‖borgan‖va‖shu‖jarayonda‖o’zi‖ham‖sotsial‖sub’ekt,‖ya’ni‖inson‖
sifatida shakllana borgan. Shirinsuxanlik axloqiy madaniyatning muhim bosqichi 
bo’lib,‖u‖kishilik‖hayotida‖muhim‖o’rin‖egallaydi.‖Bir‖og’iz‖samimiy‖ shirinso’z‖kishi 
ko’nglini‖ ko’taradi,‖ odamga‖ kuch‖ quvvat‖ bag’ishlaydi,‖ katta‖ ijodiy‖ faoliyatga‖
undaydi. 
Alisher‖Navoiy‖bobomiz‖so’z‖qudrati‖haqida‖shunday‖satrlarni‖bitadi: 
So’z‖borkim,‖eshitg’uvchi‖taniga‖jon‖kiyirur 
Va‖so’z‖borkim,‖aytg’uvchi‖boshin‖yerga‖berur 
(‚Mahbub ul-qulub‛‖asaridan) 
Til –dil oynasi, dil esa madaniyatlilik nishonasidir. Dilda bori tilga chiqadi 
deganlaridek, kishining kimligini uning suhbatidan bilish mumkin. Yoshlarning 
sodda‖ xalq‖ tilida‖ so’zlashishi‖ faqatgina‖ o’qimishliligidan‖ darak‖ bermay,‖ balki ayni 
vaqtda‖ aqlli‖ va‖ madaniyatliligini‖ ham‖ ko’rsatadi.‖ ‖ Bunday‖ yoshlar‖ birinchi‖
so’zlashuvdayoq‖odamlarni‖o’ziga‖jalb‖qila‖oladi.‖Aksincha,‖qo’pol‖ibora,‖mantiqsiz,‖
pala-partish‖gap‖kishiga‖‖hurmat,‖e’tibor‖keltirmaydi,‖balki‖u‖haqda‖yomon‖taassurot‖
qoldiradi, xolos. Shuning uchun yoshlar hamma vaqt shoshmasdan ohista, mayin 

---