Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги 
128 
1. Darsliklardan ehtiyotkorona foydalanish tartibi mavjudmi? Darsliklar 
muayyan ilmiy-madaniy ishlar jamlanmasi sifatida foydalaniladimi yoki shunchaki 
matnlar toʻplami sifatidami? 
2. Sinflarda oʻquvchilarning mustaqil izlanishi va rivojlanishi uchun darsliklarga 
qoʻshimcha tarzda boshqa oʻquv qoʻllanmalari mavjudmi? Agar mavjud boʻlsa, ushbu 
toʻplam qanday shakllantiriladi? 
3. Oʻqituvchilar kitobi mavjudmi? 
4. Oʻgʻil va qiz bolalar uchun darsliklar alohidami? 
Boshlangʻich sinf darsliklari yaratish masalasi har davrning va har bir davlatning 
e’tibor qaratilishi kerak boʻlgan eng dolzarb masalalaridan biridir. Bu yerda darslik 
yaratishga qoʻyilgan eng asosiy mezonlar koʻrsatilgan boʻlib, darslik muvaffaqiyatini 
ta’minlagan boshqa jihatlar har bir davlatning oʻz imkoniyat va xususiyatlaridan kelib 
chiqadi.
Dunyo mamlakatlari miqyosida yaratilgan darsliklarni oʻrganar ekanmiz, 
hamma davlat uchun birdek mos boʻlgan, birdek foydalanish uchun tayyor boʻlgan 
darslik mavjud emasligiga yana bir bor guvoh boʻlamiz. Har bir davlat oʻz farzandlari, 
kelajak davomchilari uchun darslik yaratar ekan, avvalo u darslikda xohlaydimi, 
yoʻqmi oʻz davlatigagina xos boʻlgan urf-odat, an’ana, madaniyat, mentalitet va 
dunyoqarashlarni aks ettiradi. Har bir xalqdagi darslik yaratuvchi mualliflar oʻz 
farzandlarining psixologiyasidan, qiziqishlaridan hamda ularga beriladigan tarbiya 
usullaridan kelib chiqqan holda, darslik yaratishda oʻz mezonlarini ishlab chiqadi. Ba’zi 
bir davlatlar koʻproq zamonaviylikka, mavzu tushuntirish jarayonida yangicha 
pedagogik texnologiyalarni qoʻllashga koʻproq e’tibor qaratsa, ba’zi davlatlar oʻz 
darsliklarining umrboqiy boʻlishiga, uni har qanday sharoitda-da yashab qoladigan 
sifatli va eng sara materiallar bilan boyitishga harakat qiladi. Bunday davlatlar qatoriga 
Yaponiya va Rossiya davlatlarini kiritishimiz mumkin. Oʻz darsliklariga klassik 
jihatdan yondashib, ularni zamon chigʻiriqlaridan eson-omon oʻtishlarini ta’minlab 
bergan bu davlatlar tajribasi, koʻpgina davlatlar oʻrganishi uchun dasturulamal boʻlib 
xizmat qilmoqda. Zero, ushbu davlatlarning rivojlanish tendensiyalarini oʻrganar 
ekanmiz, ularning taraqqiyotga yetaklagan asosiy faktorlari karvoniga mana shunday 
boshlangʻich sinf darsliklari boshchilik qilayotganini anglash qiyin ish emas.