Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги
294 
Ana‖ shunday‖ ibratli‖ o‘zbek‖ adabiyotida‖ yaratilgan‖ romanlarning‖ saralari‖
qatorida‖ turuvchi‖ asar‖ Shuhratning‖ ‚Oltin‖ zanglamas‛‖ asaridir.‖ Shuhratning‖
maktabda 7-sinf‖ darsligiga‖ kiritilgan‖ ‚Mardlik‖ afsonasi‛‖ balladasi‖ bilan‖ o‘quvchilar‖
tanish.‖ Ijodkorning‖ yuksak‖ mahoratini‖ ko‘rsatib‖ beruvchi‖ ‚Oltin‖ zanglamas‛‖
romanini‖ qo‘shimcha‖ adabiyot‖ sifatida‖ 9-11-sinf‖ o‘quvchilariga yetkazish kerak. Bir 
soatlik dars davomida butun asarni butkul tushuntirib yetkazish oson emas, vaqt 
talab‖ qiladi.‖ O‘quvchiga‖ mustaqil‖ o‘qish‖ uchun‖ tavsiya‖ etiladi.‖ Shu‖ o‘rinda‖
o‘quvchini‖ asarga‖ qanday‖ qiziqtirish‖ kerak?‖ degan‖ ‖ ‖ savol‖ tug‘ilishi‖ tabiiy. Buning 
uchun asar qahramonlarini tahlil qilish, ularning xarakter-xususiyatlarini ochib 
berish‖ muhim‖ hisoblanadi.‖ Men‖ o‘z‖ tajribamda‖ biror‖ yangi‖ asarning‖ eng‖ ta’sirli,‖
diqqatni‖tortadigan‖voqeasini‖keltiraman.‖Bu‖holat‖o‘quvchi‖diqqatini‖yig‘ib‖olishga 
sabab‖bo‘ladi.‖Sekin- asta‖bu‖qiziq‖voqeagacha‖yana‖qanday‖voqealar‖sodir‖bo‘lgani,‖
sabablari‖ haqida‖ so‘zlab‖ asar‖ qahramonlari‖ bilan‖ birma- bir tanishtiraman. Ammo 
‚Oltin‖zanglamas‛‖asarining‖boshlanishiyoq‖o‘quvchi‖diqqatini‖o‘ziga‖tortadi. 
Roman Sodiqning ukasi-Qodirning bir qizni tasodifan uchratib qolishi sahnasi 
bilan boshlanadi. Qodir asardagi yetakchi qahramonlardan biridir. Uning bir qadar 
jur’atsiz,‖ uyatchan‖ yigit‖ ekanligi‖ Aziza‖ bilan‖ bo‘lgan‖ suhbatlarda‖ yaqqol‖ ko‘zga‖
tashlanadi. Ammo asar davomida Qodir mardligi, Vatan oldidagi sadoqati bilan 
kitobxon‖ yodida‖ qoladi.‖ U‖ sevgi‖ tufayli,‖ oilasiga‖ bo‘lgan‖ sadoqati‖ tufayli,‖ hayoti‖
davomida‖ uchragan‖ qiyinchiliklar,‖ to‘siqlar‖ sabab‖ qat’iyatli‖ insonga‖ aylanadi.‖ Asar‖
yakunida esa shunga munosib mukofotlanadi. 
Asar bosh qahramoni-Sodiq. Sodiq-o‘zbekning‖ oriyatli,‖ tanti‖ o‘g‘loni.‖ O‘sha‖
davrda‖ bo‘lishi‖ mumkin‖ bo‘lgan‖ hayotning‖ hamma‖ murakkabliklaridan‖ o‘tdi.‖ U‖
umrining olijanob umid-orzulari bilan bir paytda fisqu-fasod va tuhmatlar hokim 
bo‘lgan‖muhitga‖tushib‖qoladi.‖Shu‖tufayli‖og‘ir‖kunlarni‖boshidan‖o‘tkazadi.‖Har‖bir‖
qadamda‖ o‘z‖ manfaatini‖ o‘ylaydigan,‖ bu‖ yo‘lda‖ har‖ qanday‖ qabihlikdan‖‖
qaytmaydigan insonlarga duch keladi. Yozuvchi Sodiqni asar boshlarida hamma 
narsani biladigan, kamchiliksiz qilib tasvir etmaydi. Sodiq birmuncha sodda, 
insonlarga‖ishonuvchan,‖barchani‖o‘zi‖kabi‖diyonatli‖deb‖o‘ylaydi.‖Shuning‖uchunmi,‖
ko‘p‖qiyinchiliklarga‖uchraydi.‖Shu‖boisdan‖ham,‖yozuvchi‖bu‖qahramonga‖‛Sodiq‛‖
deb nom tanlagandir. Asarning har bir voqea, vaziyatida, Sodiqning har bir 
qadamida‖ yangi‖ xususiyatlar‖ paydo‖ bo‘la‖ boradi.‖ Asarning‖ eng‖ qimmatli‖
tomonlaridan biri ham mana shunda. Shaharga ilk kelgan kezlarida unga 
‚mehribonlik‛‖ qilgan‖ Mirsalim‖ birinchilardan‖ bo‘lib‖ uning‖ oyog‘iga‖ bolta‖ uradi.‖
Tuhmat tufayli beayb qamoqqa‖olinadi.‖Qamoqdagi‖hayot‖frontga‖bog‘lanib‖ketadi.‖
Bu voqealar asnosida qahramonimiz Sodiq haqiqiy insoniy fazilatlarini namoyon 
qiladi. Mirsalim esa qilmishlariga yarasha jazosini oladi. 
Sodiqning‖ ayanchli,‖ mashaqqatli‖ taqdiri‖ orqali‖ Shuhrat‖ o‘z‖ iste’dodining‖
individual xususiyatlariga monand hayotning izdan chiqqan tomonini aniqroq 
ko‘rgan‖va‖tasvirlagan. 
Sodiqni‖ asar‖ yakunida‖ muallif‖ munosib‖ taqdirlaydi:‖ ‚<-U oltin oda m edi! 
Oltin‖ esa,‖ zanglamaydi!‖ Er‖ yigit‖ el‖ uchun‖ tug‘iladi,‖ el‖ uchun‖ o‘ladi.‖ Unga 

---