Yangi o`zbek adabiyoti” fanidan

Tayyorgarlik. “Fikriy hujum” usulida o`tiladigan dars boshlanganga qadar unda echilishi kerak bo`lgan muammo yoki bajarilishi lozim bo`lgan topshiriqdan talabalar xabardor qilinishlari lozim. YOshlar bu muammo yoxud vazifa to`g`risida muayyan vaqt davomida bosh qotirishlari, o`ylab ko`rishlari kerak. SHuningdek, guruhdagi talabalar muayyan kichik guruhlarga bo`linib, guruhdagi har bir talabaaniq vazifa bilan ta`minlanishi zarur. CHunonchi, kim guruhga etakchi bo`lishi, kimlar aytilgan fikrlarni yozib olish uchun kotiblik qilishi, kimlar hakamlar safida bo`lishi belgilab qo`yilishi lozim.

Dalillar topish. Darsda talabalar hal etishlari kerak bo`lgan muammo aniq va tushunarli bo`lishi kerak. Berilayotgan topshiriq bir necha kun oldin xattaxtaga yozib qo`yilib, talabalar bilan muhokama qilinishi kerak. Muammo yuzasidan o`quvchilarning dastlabki fikrlari eshitib ko`rilsa, ular muvozanatdan chiqib, bezovta bo`lib qolishadi.

Dastlabki mashq. “Fikriy hujum” yordamida hal qilinishi zarur bo`lgan muammoni echishga o`quvchilarni ruhan va aqlan tayyorlash uchun dastlabki mashq o`tkazish foydalidir. U qo`yilayotgan muammoga bevosita tegishli bo`lmasligi ham mumkin. YOshlarda “Fikriy hujum” usuli qanday bo`lishi haqida tasavvur uyg`otish uchun ham dastlabki mashqni o`tkazish zarurdir.

Fikrlarni hisobga olish. Bu bosqich echilishi kerak bo`lgan muammo yuzasidan talabalarning fikriy hujumi bilan boshlanadi. Istagan talaba istagan fikrini, istagan vaqtda aytishi mumkin. Aytilgan har bir fikr kotiblar tomonidan yozib olinishi zarur. Talabalar har qanday to`g`ri-noto`g`ri, yaxshi-yomon fikrlarni bildirishdan cho`chimasliklari uchun quyidagi qoidalar xattaxtaga yozib qo`yilib, ularga hammaning so`zsiz amal qilishi ta`minlanishi kerak:

• 
  Aytilayotgan fikrlar qandayligidan qat`i nazar tanqid qilmaslik, baholamaslik, munosabat bildirmaslik;
  
• 
  “Fikriy hujum”da noto`g`ri fikr bo`lmaydi. esga kelgan har qanday fikr o`ylab o`tirmay, aytilishi kerak. Ba`zan aynan bo`lmag`ur, “ahmoqona”, aqlga to`g`ri kelmaydigan fikrlar foydali g`oyalarning yuzaga kelishiga sabab bo`lishi mumkin;
  
• 
  fikrlarning miqdori muhim. Talabalar imkon qadar ko`p fikr bildirishlari kerak. CHunki ortiqcha fikrlarni qisqartirish, etmay qolgan fikrlarni ko`paytirishdan osonroq;
  
• 
  fikrlarni almashtirish, qo`shish, yaxshilash lozim. Hammaning fikri yozib olinib, ular maqsadga muvofiq tarzda joylashtirilishi, saralanishi, tahrir qilinishi, tahlil etilishi kerak;
  
• 
  bemalol bo`lish, zavqlanish kerak. “Fikriy hujum” kechimida talabalar asabiylashmasliklari, jarayon zavqli o`yin ruhida o`tishi kerak. “Fikriy hujum” qancha qiziqarli bo`lsa, shuncha ko`p samara keltiradi. O`yin ruhidagi qiziqarli faoliyatda guruh ichida do`stona vaziyat yuzaga kelib, talabalar bir-birlariga yordam ko`rsatishadi;
  
• 
  ba`zan o`ylanib jim turish ham foydali. Ayrim talabalarning o`ylanib jim turishlarini yomon qabul qilmaslik, ularni fikrsizlikda ayblamaslik kerak, o`ylanib jim turgan odam biror noyob fikrni aytib yuborishi ham mumkin.
  

5.