Yangi davr arab adabiyoti

 
TUNISNING MUSTAQILLIK DAVRI ADABIYoTI  
                                           
76
 Ўша жой.  

---

 
162 
Tunis  adabiyoti  taraqqiyotida  1956  yildan  eng  yangi  davr  bosqichi  boshlandi.  Tunis 
mustaqillikni qo‘lga kiritgach ziyolilar tabaqasining anchagina qismi davlat idoralarida lavozim 
oldilar. Buning oqibatida adabiyot bir qator yozuvchilarni qo‘ldan berdi.  
Tunisda  yozuvchi  ijodiy  faoliyat  hisobiga  kun  kechira  olmaydi,  shuning  uchun  bu 
mamlakatda  professional  adib  tipi  shakllanmadi.  Shuningdek,  Misr,  Livan  yozuvchilariga 
nisbatan  Tunis  ijodkorlarining  nashriyot  imkoniyatlari  cheklangan,  chunki  boshqa  arab 
mamlakatlarida Tunis adabiyoti yaxshi tanilmagan.  
Tunisning  mustaqillik  davri  adabiyoti  haqidagi  gapni  «al-Fikr»  («G‘oya»)  jurnalidan 
boshlash  lozim.  Uning  muharriri  Muhammad  Mzali  «Bizning  asosiy  vazifamiz  madaniy 
merosimizni qayta tiklash, chet ellar bilan aloqalarni kengaytirish bilan birgalikda madaniyatning 
ta’sir doirasini kengaytirish, uni butun xalq mulkiga aylantirishdan iboratdir,» - deb yozgan edi.  
Jurnalda  Tunisning  original  badiiy  asarlari,  fransuz  tilida  tarjima  qilingan  maqolalar, 
taqrizlar,  bahslar  nashr  etilar,  ayni  paytda  jurnalning  asosiy  diqqati  Tunis  problematikasiga 
qaratilgan edi. Jurnal turli – tuman masalalar bo‘yicha erkin bahs yuritiladigan minbarga aylandi, 
bu esa rang-barang g‘oyaviy oqimlarning shakllanishiga asos bo‘ldi.  
«An-Nadva»  («Klub»),  «at-Tajdid»  («Yangilanish»)  jurnallari  ham  Tunis  adabiyoti 
namunalarini  bosib  chiqarardi.  Umuman,  mustaqillik  davrida  Tunisda  arab  va  fransuz  tillarida 
chiqadigan  juda  ko‘p  jurnallar  vujudga  keldi.  Bu  jurnallar  sahifalarida  chop  etilgan  asarlarda 
Tunis adabiyotiga xos uch tamoyilni ko‘rish mumkin:  
1.  Ijtimoiy  mavzular  yorqin  ifodalangan  realistik  oqim.  Bu  oqim  asosiy  o‘rinni  ishg‘ol 
etdi.  
2. Ikkinchi oqim ham unga yaqin turadi. Biz uni shartli ravishda vatanparvarlik oqimi deb 
atadik, chunki u antikolonial hamda milliy shon-shavkat g‘oyalari bilan yo‘g‘rilgan.  
3.  Psixologik  tusdagi  adabiyot.  Bu  oqim  asarlarida  ishqiy,  ko‘pincha  an’anaviy  oilaviy 
munosabatlar doirasidagi muhabbat problematikasi ustunlik qiladi.  
Hozirgi  zamon  Tunis  adabiyotining  ko‘pchilik  namoyandalari  realistik  oqimga  taaluqli 
bo‘lib, o‘z asarlarida oddiy xalq  turmushini tasvirlaydilar, hozirgi  zamon  Tunis  jamiyatiga xos 
ijtimoiy ziddiyatlarni ochib beradilar. Bu hol mamlakat o‘z boshidan kechirayotgan jamoatchilik 
diqqat markazida ijtimoiy muammolar o‘rin olgan davr xarakteriga mos. Bu yo‘nalish asarlarida 
ko‘plab folklor unsurlari, sheva xususiyatlari uchraydi.