Ялпи ишлаб чиқариш ва хизматлар статистикаси

Пировард фойдаланиш усулида ЯИМ қуйидагича ҳисобланади:

ЯИМ = ПИ+ЯЖ+ЕИҚ

бу ерда,
ПИ - пировард истеъмол, яъни истеъмол қилинган товарлар ва хизматлар; ЯЖ - ялпи жамғарма;
ЕИҚ - товарлар ва хизматлар еспорти ва импорти қолдиғи.

• 
  Бу масала иқтисодий ислоҳот ва молия-кредит тизими бқйича туркумнинг «Солиқ: 100 савол ва жавоб» китобида батафсил ёритилган.
  

Пировард истеъмол қилинган товарлар ва хизматларга қуйидагилар киради: уй хўжалиги - резидентларнинг истеъмол товарлар ва хизматларга қилган сарфлари; уй хўжалигига хизмат қилувчи давлат бошқариш органлари (бюджет ташкилотлари), но тижорат ташкилотларининг индивидуал ва жамоа истеъмоли учун қилган сарфлари.
Бундай гуруҳлаш пировард истеъмол учун қилинадиган сарфларни ким молиялаштиришини кўрсатади.
Уй хўжалигининг истеъмол товарлари ва хизматларга қилган сарфлари (ПИ_ух) қуйидагича аниқланади:
^ПИух^{= И}тх ^{+ И}тх ^{+ И}уич
бу ерда,
ИТ_х- истеъмол товар ва хизматларни сотиб олиш учун қилинган харажатлар;
И_тх- меҳнат ҳақи евазига натура шаклида олинган ва истеъмол қилинган товарлар, хизматлар, совғалар ва ҳ.к.
И_уич- уй хўжалигининг ўз еҳтиёжи учун ишлаб чиқарган ва истеъмол қилган товарлари ва хизматлари.
Давлат бошқариш органлари ва нотижорат ташкилотларининг пировард истеъмол учун қилган харажатлари (ПИ_дбо) қуйидагича аниқланади:
ПИ_дбо= ЖХ-ТТ+СОТХ_қ+ХК_ух
бу ерда,
ЖК - давлат бошқариш органлари ва но тижорат ташкилотларини сақлаб туриш учун қилинган жорий харажатлар (асосий капитал истеъмоли ҳам киради);
ТТ - давлат бошқариш органлари ва нотижорат ташкилотлари ишлаб чиқарган товарлар ва хизматларини бозор баҳосида сотишдан тушган тушумлар;
СОТХ_қ - уй хўжалигига жуда паст нархда ёки текинга бериш учун ишлаб чиқарувчилардан сотиб олинган истеъмол товарлари ва хизматлар қиймати.
ХК_ух - уй хўжалиги истеъмоли учун сотиб олинган товар ва хизматлар харажатини давлат суғурта фонди евазига қопланган қиймат (масалан, ногиронлар сотиб оладиган автомобиллар, бензин учун қилган харажатларини қоплаш).
Давлат бошқариш органларининг пировард истеъмоли жамоа хизмати учун қилинган жами ҳаражатлар қийматига тенг.