Yakuniy tovarlar va xizmrtlarni ishlab chiqarishda sarflangan oraliq tovarlar va xizmatlar bahosi yaimga qoʻshilmaydi

3. Ялпи таклиф эгри чизиғи шакли қайси сабабларга кўра мураккаб кўринишга эга?


Variant-14
1.ЯИМни харажатлар бўйича ҳисоблашда қўлланиладиган компонентлар таркибини санабўтинг
YaIMni xarajatlar bo‘yicha hisoblash. Bu usul yakuniy foydalanish usuli deb ham yuritilib, unda YaIMni hisoblash uchun yakuniy mahsulotlarni sotib olishga qilingan barcha xarajatlar o‘zaro qo‘shib chiqiladi. Bu xarajatlar quyidagicha guruhlanadi: Uy xo‘jaliklarining iste’mol xarajatlari (C): a) uzoq muddat foydalaniladigan iste’mol buyumlari sotib olishga; b) kundalik foydalaniladigan iste’mol buyumlari sotib olishga; v) iste’mol xizmatlari to‘loviga. Yalpi ichki xususiy investitsiya xarajatlari (I):a) asbob-uskunalar, mashinalarni yakuniy sotib olishga; b) korxonalar, inshootlar, turar-joy binolarini qurishga sarflangan; v) tovar zaxiralari o‘rtasidagi farqlar yoki zaxiralarning o‘zgarishi. Tovar va xizmatlarning davlat xaridi (G). Bu guruh xarajatlariga mahalliy va markaziy boshqaruv hokimiyati idoralari tomonidan korxonalarning pirovard mahsulotlari va resurslari xaridi (avtomobil yo‘llari va pochta muassasalari qurilishi, davlat korxonalaridato‘lanadigan ish haqi) xarajatlari kiritiladi. Lekin shu o‘rinda ta’kidlash lozimki, bu xarajatlarga davlat transfert to‘lovlari kiritilmaydi.14 Sof eksport (Xn): mamlakatning import va eksport operatsiyalari bo‘yicha xarajatlar o‘rtasidagi farq. YaIMni xarajatlar orqali hisoblash formulasini quyidagicha tasvirlash mumkin: YaIM = C + I + G + Xn

2.AD-AS моделидаги макроиқтисодий мувозанат ҳолатини ва унинг шартларинитушунтиринг

AD ва AS эгри чизиқларининг куесишиш нуқтаси ишлаб чиқаришнинг мувозанатли ҳажми ва баҳоларнинг мувозанатли даражасини белгилайди. Баҳоларнинг мувозанатли даражаси деганда баҳоларнинг шундай даражаси тушуниладики, унда жами талаб ва таклиф бир-бирига мос келиши ёки тенг бўлиши керак. AS эгри чизиғи кейнс, оралиқ ва классик кесмаларни ўз ичига олади. Узоқ муддатли даврларда AS эгри чизиғи вертикал, қисқа муддатга эса горизантал бўлади. Шунинг учун AD даги ўзгаришлар ишлаб чиқариш ҳажми, бандлик ҳамда баҳолар даражасига бу кесмаларда турлича таъсир кўрсатади. Ялпи талаб ва ялпи таклиф ҳажмлари ўзаро мос келган, яъни AD ва AS эгри чизиқлари кесишган нуқта макроиқтисодий мувозанат нуқтаси, унга мос келувчи баҳолар даражаси баҳоларнинг мувозанатли даражаси деб айтилади.