Yahudiylik. Faollashtirish uchun savol va topshiriqlar

Farziylar — ibr. «perushim» - «ayri bo‘lish», «nopokliklardan uzoq bo‘lish».

Farziylar oqimi mil. avv. II asrda e’tiqod va amalda saduqiylikka muxolif ravishda yuzaga kelgan. Shuningdek, saduqiylikdan farqli ravishda farziylarning o‘zagini quyi tabaqa vakillari va kambag‘allar tashkil etgan.

Yahudiylik qonun-qoidalariga qattiq rioya qilinishini talab qiladigan ushbu oqim Xudo har bir narsani nazorat qilishi, bandaga xos hur irodaning mavjudligi, o‘limdan keyin qayta tirilish, jannat, jahannam, farishtalar, jazo va mukofotning borligiga ishonishga asoslanadi.

Issiyim, ya’ni Essaniylar saduqiylik va farziylik bilan bir davrda paydo bo‘lgan klassik oqimlardan biridir. Essaniylarning e’tiqod asoslari farziylarnikiga yaqin bo‘lib, ular insonlarning taqdiri oldindan yozib qo‘yilganini, qayta tirilish va farishtalarning mavjudligini e’tirof etadilar. Masalan, farishtalar - muqaddas mavjudotlar, «Osmon o‘g‘illari», amalga oshiradigan ishlariga qarab «Nurlar qiroli», «Zulmat farishtasi», «Ozodlik farishtasi», «Mastemah (shayton)», «Saqlovchi farishtalar» kabi sinflarga ajratiladi.

Ularning ta’limotiga ko‘ra, inson vafot etgandan so‘ng uning ruhi osmonga ko‘tarilib, yaxshi ruhlar abadiy baxtli hayot kechiradilar, yomon ruhlar esa, qahraton sovuqda azoblanadilar.

XVIII asrning birinchi choragida yuzaga kelgan hasidiylik (ibr. - «dindorlar») o‘rta asr oqimlar ichida alohida o‘rinni egallaydi. Bu ta’limot tarafdorlari dinning mohiyatiga aql bilan emas, balki his-tuyg‘ular orqali erishiladi, degan tamoyildan kelib chiqib, din qonunlarini o‘rganishni emas, balki diniy hissiyot va axloqni birinchi o‘ringa qo‘yishadi.

Hasidiylar shanba va bayram kunlari «shtrayml» nomli telpak kiyishlari bilan boshqa oqimlardan ajralib turadi. Hasidiylar hayotning barcha jabhalarida axloq normalarga qattiq rioya etib, «Tavrot»da belgilangan buyruqlarni bekam-ko‘st bajarishga harakat qiladilar.