Ya. O. Ruzmetov

11.1. Zavodl va deposidagi texnologik jihozlarni
ta’mirlash xo'jaliklari
Vagonlami ta’mirlash zavodi vagonlami ta’mirlash va ular uchun 
ehtiyot qismlarini tayyorlash bo‘yicha bajariladigan ishlaming 
murakkab kompleksini amalga oshirish uchun turii jihozlarga ega -
uskunalar, temirchilik-presslash, yuk ko‘tarish, transport, quyuv va 
boshqalar. Rekonstruksiya jarayonida vagonlami ta’mirlash korxo­
nalari murakkab, noyob va qimmatbaho jihozlar bilan ta’minlanib 
boradi, ulami ishchi holatda saqlash uchun sifatli foydalanish va o ‘z 
vaqtida xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash talab etiladi.
Jihozlardan foydalanishni nazorat qilish va ulami muntazam soz 
holda boiishini ta’minlash uchun zavodda bosh mexanik boiim i 
tomonidan boshqariladigan ta’mirlash xizmati mavjud.
Bosh mexanik boiim ining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: 
jihozlardan foydalanish bo‘yicha texnik boshqaruv va nazorat; 
konstruktorlik ishlanmalari va jihozlami modemizatsiyalashni amaiga 
oshirish; zavod bino va inshootlarining holati, qarovi va ta’miri 
bo‘yicha texnik nazorat. Bu vazifalami amalga oshirish uchun bosh 
mexanik boiim iga tegishli ta’mirlash sexlari biriktirilgan.
Zavodning ta’mirlash xizmati ishlab chiqarish holati va 
samarador-ligini oshirishga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Jihozlar holati, 
ulami buzil-masdan ishlashi zavodning mehnat samaradorligi, 
mahsulot sifati, tannarxi kabi muhim ko‘rsatkichlarini belgilaydi.
Zavodning ta’mir xizmati tarkibi, bosh mexanik bo‘limi va 
ta’mirlash sexlari shtatlari ishlab chiqarishning m aiu m shartiari,
162

---

asosiy ishlab chiqarish fondlarining miqdori va tarkibi bilan aniq­
lanadi. Bosh mexanik b o iim i tomonidan boshqariladigan ta’mirlash 
xizmati zavod boshlig‘i tomonidan tasdiqlangan Nizom asosida 
faoliyat ko‘rsatadi.
Ta’mirlash xizmati ishlarini amalga oshirish uchun bosh mexanik 
boiim ida byuro, muhandislaming ixtisoslashgan guruhlari mavjud. 
Konstruktorlik-texnologik byurosi jihozlami ta’mirlash va moder- 
nizatsiyalash bilan b o g iiq konstruktorlik va texnologik ishlanmalarni 
bajaradi, jihozlardan foydalanish va xizmat ko‘rsatish bo‘yicha 
yo‘riqnomaIar ishlab chiqadi va ulami bajarilishini nazorat qiladi, 
yangi jihozlami sozlash va foydalanishga topshirish ishlarini amalga 
oshiradi.
Boiim ning rejalashtirish-ishlab chiqarish guruhi ta’mirlash 
sexlari ishini rejalashtirish, ulaming faoliyati natijalarini tahlil qilish, 
ta’mirlash ishlarini bajarish uchun kerakli b o ig an materiallar va 
ehtiyot qismlarga b o ig an ehtiyojni aniqlaydi.
Rejali-ogohlantiruvchi ta’mir guruhi jihozlami tekshirish va 
ta’mirlash reja-grafiklarini ishlab chiqadi va ulami ta’mirlash sexlari 
va sex mexaniklari tomonidan bajarilishini nazorat qiladi.
Ko‘tarish-transport jihozlari guruhi barcha turdagi ko‘tarish-trans- 
port jihozlari va kran osti yoilaridan foydalanish va holati nazoratini 
olib boradi, koiarish-transport jihozlarini ta’sirlash va sinash 
grafiklarini tuzadi, sexlardagi barcha ilish moslamalari holatini nazorat 
qiladi, bosh energetik va mehnat muhofazasi boiim iari xodimlari 
bilan birgalikda yuk ko‘tarish moslamlaridan foydalanish qoidalarini 
bajarilishini rejali va ayrim nazoratni amalga oshiradi.
Bino va inshoatlar guruhi bino va inshoatlaming holatini nazorat 
qiladi, ta’mirlash grafiklarini tuzadi, ta’mirlash sexlari ishini rejalash- 
tiradi, ulaming faoliyati natijalarini tahlil qiladi.
Ta’mirlash xo‘jaligi xizmati tarkibiga ta’mirlash-mexanika va 
ta’mirlash-qurilish sexlari kiradi. Har birs sex o ‘z boshqaruv
163

---

apparatiga ega bo‘lib, texnologik yoki predmetli omil bo'yicha 
ixtisoslashtirilgan uchastkalardan tarkib topadi.
Texnologik jihozlar ta’mirini tashkil etish rejali-ogohlantiruvchi 
ta ’mir tizimining asosiy mezonlariga muvofiq amaiga oshiriladi. 
Rejali-ogohlantiruvchi ta’mir tizimi deyilganda mashinalaming ishga 
yaroqliligini (aniqligi, quw ati, samaradorligi) ratsional foydalanish, 
yedirilgan detal va uzellami avvaldan tuzilgan rejaga asosan 
almashtirish va ta’mirlash yoTi bilan tiklash tushuniladi. Rejali- 
ogohlantiruvchi ta’mir tizimi jihozlami belgilangan hajmlarda va