Ya. O. Ruzmetov

Xizmat ko‘rsatish rejimi 
- quyidagi operatsiyalardan tarkib topadi:
• ishchilami o‘z-o‘zigan xizmat ko‘rsatishdan ozod qilish maqsadida 
jamlash mahsulotiari va materiallami ish joylariga markazlashtirilgan 
holda yetkazish;
195

---

• chiziqlami jamlash materiallari bilan ishlab chiqarish takti va 
pozitsiyalardagi (ish o‘rinlari) ehtiyojga ko'ra ta’minlashni aniq tashkil 
etish;
» mahsulotlami bevosita pozitsiyalarga jamlangan holda va barvaqt 
yetkazish;
• mahsulotlami ma’lum bir turdagi mahsulotlami saqlash va tashishga 
moijallangan maxsus idishlarda uzatish;
• aylanma va sug‘urta zahiralarini yaratish;
• chiziq pozitsiyalarini har bir vaqt oni uchun ta’mmlanganligini aniq 
va oddiy hisobotini yuritish mavjudligi.
Ishchi rejim - ko‘zda tutadi:
• har bir ishchi uchun qat’iy ish reglamenti (belgilangan ish me’yor- 
larini bajarilishi)
• asosiy shtatda ishlayotgan ishchilami kasallik, ta’til va boshqa 
sabablarga ko‘ra vaqtincha almashtirish uchun ishchilar zahirasini yara-tish 
(ishchilar kontingentining 2-3 % miqdorida); ishlab chiqarishning boshqa 
uchastkalarida ishlayotgan ishchilar safidan shakllantiriladi, bunda ulami 
turli operatsiyalami bajarish uchun avvaldan o‘rgatishni tashkil etish talab 
etiladi, oqimli chiziqlarda zahira sifatida oqimda band boigan ishchilami 
ko‘p operatsiyalami (jarayonning bir nechta operat-siyalarini bajara olishi) 
bajarishga tayyorlash hisoblanadi., zarurat tugil-ganda ulami boshqa ishga 
o'tkazish mumkin;
• intensivligi yuqori boigan chiziqlarda jismoniy dam olish uchun 
davriy tanaffuslar (15-20 daqiqadan 2-3 marotaba) tashkil etish;
• har bir kalendar davri uchun ish joyiari va vaqt zahirasini yaratish.
Oqimli chiziq ishini sozlash. 
Texnologik jarayonni sozlash ishlab
chiqarishni oqimli usulda tashkil etishning yakuniy bosqichi hisoblanadi. 
Uning vazifasi - chiziqning texnik jihozianganiigini amalda tekshirish va 
undan foydalanish, ish joylarida mehnatni tashkil qilish, ishchilar 
tomonidan ish me’yorlari va ish ritmini o‘zlashtirish, ehiziqni jamlash 
mahsulotlari bilan ta’minlash tizimini yoiga qo‘yish.
196

---

SozJash jarayonida texnik va tashkiliy xarakterdagi barcha kamchi- 
liklar aniqlanadi va tuzatiladi, loyiha ishlanmalariga tegishli o‘zgartirish- 
lar kiritiladi va chiziqni berilgan ritm bo‘yicha uzluksiz ishlashi sozla-nadi.
Oqimning kelajakda sifatli ishlashi ko‘rsatilgan ishlami yuqori sifatda 
amalga oshirishiga bog‘liq. Sozlash uchun ikki bosqichli ish rejasi tuziladi.
Birinchi bosqickda
(tayyorlov bosqichida) chiziq va unga xizmat 
ko‘rsatuvchi tizimlami tayvorligini ta’minlovchi texnik va tashkiliy 
tadhiriar o'tkaziladi, jumiadan:
• pozitsiyalami bajarilgan joylashuvini loyiha ma’lumotlariga mos- 
ligini tekshirish;
• texnik jihozlanganlikni awaldan tozilgan qaydnomalarga muvofiq 
jamiash;
• hisoblashlar asosida ko‘zda tutilgan yig‘ish birliklari zahirasini 
yaratish;
• chiziqning barcha qarilmalari va inexanizmlari ishini tekshirish va 
sozlash, pozitsiyalarga ma’lum bir operatsiyalarni biriktirish, ishchilarni va 
xizmat ko‘rsatuvchi xodimlami tanlash;
• ishchilar uchun ish joyida mufassal ishlab chiqarish yo‘riqnoma-sini 
o'tkazish, ular bilan oqimii chiziq va o‘matilgan ish rejimi bo'yicha 
tushuntirish ishlarini olib borish;
• har bir pozitsiyani yaxshi eh izmaiyI ashtiriIgan texnik hujjatlar 
(texnik pasporti) bilan ta’minlash.
Ikkinchi bosqichda
(ishchi) har bir ish joyi uchun texnologik 
jarayonni tekshirish va berilgan ishlab chiqarish taktini o‘zlashtirish uchun 
chiziqni sinov ishga tushirilishi amalga oshiriladi. Murakkab oqimii 
chiziqlar ishlab chiqarish taktikaga ega yigish chiziqlarida sinov ishga 
tushirish jarayon borishi bo‘yicha bosqischma-bosqich amalga oshiriladi.
Dastlab ishlab chiqarish takti me’yorlanmaydi. Har bir pozitsiyada 
texnologik jarayon ishlatib ko'rilgandan so‘ng butun chiziqning ishlab 
chiqarish taktini o'zlashtirishga (boshlang‘ich shartlami murakkablash-tira 
borib) kirishiladi. Avval chiziqni bitta mahsulot uchun me’yorlangan 
(hisobiy taktga nisbatan kattalashtirilgan) holda sinov ishga tushirilishi 
bajariladi. So‘ng mahsulotlarning bir-ikki partiyasi o'tkaziladi va niho-yat
197

---

chiziq uzluksiz yuklanadi. Chiziqning kattalashtirilgan takt bilan uzluksiz 
ishlashi sozlangandan keyin uni qiymati hisobiy takt bilan ishlashgacha 
kamaytiriladi. Sozlash chiziqning barcha bo‘g‘inlari bir-ikki hafta 
davomida barqaror ishlashiga erishilganda yakunlangan hisobianadi.