Я. Алиев – тдиу “Саноат иқтисодиёти” кафедраси доценти, и ф. д

 
Назорат ва мулоҳаза учун саволлар 
1.
Халқаро сертификатлаштириш тизимининг хусусиятлари 
нимада ? 
2.
Халқаро сертификатлаштириш тизимининг асосий 
афзалликлари қандай? 
3.
Халқаро сертификатлаштириш тизимининг асосий 
кўрсаткичларини санаб беринг ? 
4.
Халқаро сертификатлаштиришнинг қандай турлари мавжуд? 
 
 
 

---

93 
8-боб. РЕАЛ СЕКТОРДА МАҲСУЛОТ СИФАТИ ВА 
ИШЛАБ ЧИҚАРИШ САМАРАДОРЛИГИ 
8.1. Маҳсулот сифати иқтисодий категория сифатида ва 
унинг иқтисодиётдаги аҳамияти.
8.2. Маҳсулот сифати ва рақобатбардошлигини белгиловчи 
омиллар. 
8.3. 
Маҳсулот 
сифатини 
ошириш 
иқтисодий 
самарадорлигини аниқлашнинг асосий услубий тамойиллари.
 
Таянч иборалар: 
маҳсулот сифати ва рақобатбардошлиги
, 
сифатни оширишнинг иқтисодий самарадорлиги, сифатни 
бошқариш усуллари. 
8.1. Маҳсулот сифати иқтисодий категория сифатида ва 
унинг иқтисодиётдаги аҳамияти 
Маҳсулот 
сифати 
истеъмолчилар 
учун 
энг 
асосий 
кўрсаткичлардир, 
чунки, 
сифат 
маҳсулотнинг 
истеъмол 
хусусиятини белгилайди. Бу ерда маҳсулот сифатини ошиши унинг 
ҳажми ошишига олиб келади, шунингдек, маҳсулот сифатининг 
ошиши учун нисбатан кам маблағ талаб қилинади. Истеъмолчилар 
талабини қондириш дегани бу товарлар ишлаб чиқариш учун 
эхтиёж бор, дегани бу ўз навбатида, корхона бир меъёрда 
ишлашини таъминлайди ва унинг келажагини белгилайди. 
Кўплаб хорижий фирмалар юксак натижаларга эришишида 
асосан сифатга жиддий эътибор қаратдилар.
Сифатни бошқариш деган тушунча деярли янги йўналиш 
бўлишига қарамай, унинг жадал ривожланиш даври бозор 
иқтисодиёти даврига тўғри келади. Айни шу даврда кўплаб 
адабиётларда маҳсулот сифатини бошқариш борасида янгича талқин 
ва тарғиботар кўпайиб, уларни таққослаш ва таҳлил қилиш лозим 
бўлади. 
Маҳсулот сифатини бошқариш бўйича асосий тушунчалар.
Маҳсулот сифатини бошқариш — маҳсулот сифати даражасини 
жорий қилиш, таъминлаш ва зарурий даражада ушлаб туриш 
мақсадида лойиҳалаш, тайёрлаш ва фойдаланиш (ёки истеъмол 
қилиш) пайтида амалга ошириладиган ҳаракатлар мажмуасидир.
Сифатнинг зарурий даражасини жорий этиш тадқиқот қилиш ва 
лойиҳалаш босқичида мамлакат ҳамда хориждаги энг илғор илмий-
техникавий ютуқлар таҳлили асосида амалга оширилади. Мазкур 

---

94 
босқичда сифатни бошқариш муҳим аҳамиятга эга, чунки шу ерда 
бўлажак маҳсулотнинг асосий техникавий-иқтисодий ва фойдаланиш 
кўрсаткичлари хисобланади ва уларга асос қўйилади. Бу кўрсаткичлар 
истеъмолчиларнинг замонавий талабларидан юқорироқ бўлиши керак, 
чунки янги маҳсулот савдо соҳасига чиққунча унинг сифат 
кўрсаткичлари маънан эскириб қолиши мумкин.