Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar

Reja:

Kirish........................................................................................................................3

1. Ishlab chiqarish logistikasining mohiyati va vazifalari.........................................7

2. Ishlab chiqarish logistikasi funktsiyalari.............................................................14

3.Ishlab chiqarish ichidagi logistika tizimlari doirasida material oqimini boshqarish................................................................................................................19

4.Materiallarni logistika bilan boshqarish samaradorligi........................................28

Xulosa.....................................................................................................................36

Foydalanilgan adabiyotlar...................................................................................40

Kirish

Bugungi kunda globalizatsiya va integratsion jarayonlarning to’xtovsiz davomiyligi sababli jahon iqtisodiyotini bir butun tizim sifatida murakkablashib borayotganligini kuzatishimiz mumkin. Bu esa olimlar va mutaxassis-ekspertlar orasida jahon iqtisodiyotining kelajak istiqbollari haqida turli xil nizoli fikr va xulosalarning yuzaga keltirmoqda. Ana shunday murakkab va muhim ahamiyat kasb etuvchi mavzulardan biri hozirda jahon diqqat markazida turgan ulkan salohiyatga ega Xitoy davlati va uning istiqbollari haqida desak, xato qilmagan bo’lamiz. Rivojlanishning¹ hozirgi bosqichida uni tashkil etishning an'anaviy usullari doirasidan tashqarida bo'lgan yangi ishlab chiqarish sharoitlari vujudga keldi, bu nafaqat ishlab chiqarishni rivojlantirishni, balki transport, ta'minot va marketing tuzilmalarini ham ushlab turdi. Korxonada ishlab chiqarish jarayonini tashkil etish to'g'risidagi ko'plab g'oyalarda o'zgarishlar logistika tomonidan amalga oshirildi.Ishlab chiqarish logistikasini alohida funktsional kichik tizim sifatida ko'rib chiqishning dolzarbligi shundaki, so'nggi yillarda ommaviy va keng miqyosli ishlab chiqarish hajmini kamaytirish tendentsiyasi kuzatilmoqda. Universal uskunalarni, moslashuvchan qayta moslashtiriladigan ishlab chiqarish tizimlarini qo'llash kengayib bormoqda. Ishlab chiqaruvchilar kichik partiyalar va hatto bitta mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun tobora ko'proq buyurtma olishmoqda. O'zbekiston milliy iqtisodiyotini modernizatsiya qilish tovar oqimlarini boshqarishning logistika usullarini joriy etish va rivojlantirishni ob'ektiv talab qildi. Tovar ayirboshlash sohasida sezilarli o'zgarishlar yuz berdi, logistika kontseptsiyasiga asoslangan tovarlarni etkazib berishning yangi usullari va texnologiyalari qo'llanila boshlandi, logistika oqimlarini tashkil etishning yangi shakllari va usullari paydo bo'ldi. Buning sababi shundaki, mahsulot narxi 70% dan ortiq logistika xarajatlari, ya'ni transport, saqlash, qadoqlash va boshqalar. Sanoati rivojlangan mamlakatlarda logistika uzoq vaqt davomida moddiy oqimlarning harakatini boshqarish samaradorligini oshirish xizmatiga topshirildi. “Iqtisodiyotni, avvalo, ²ishlab chiqarish sohalarini oqilona tashkil qilish, ularga yuksak texnologiyalarni joriy etish, shu asosda zamonaviy korxonalar barpo etib, yuqori sifatli mahsulotlar ishlab chiqarish, bir so’z bilan aytganda, O’zbekistonda jahon andozalariga mos, xalqaro bozordagi raqobatga bardosh bera oladigan tizimni yaratish bizdan, shubhasiz, katta vaqt, mehnat va shijoatni talab qiladi”.O'zbekistonda bozor munosabatlarining yuqori sur'atlari, shuningdek, tovar oqimlarini tashkil etish borasida ilg'or xorijiy texnologiyalardan foydalanish imkoniyati integratsion hamkorlikni rivojlantirish jarayonlariga yanada ko'proq dinamizm berish imkonini beradi. Bu tovar ayirboshlash nazariyasini etarli darajada rivojlantirishni, integratsiya jarayonlarini, ichki iqtisodiyot sharoitida logistika markazlarini shakllantirishning mohiyatini va qonunlarini o'rganishni talab qiladi. Janubi-Sharqiy Osiyo va Yevropa mamlakatlari o'rtasidagi har yili savdo hajmi oshganini, shuningdek, O'zbekistonning transport-tranzit salohiyatidan foydalanish istiqbollarini hisobga olgan holda, eksport-import yuklarini saqlash, qayta ishlash, saqlash va taqsimlash bo'yicha zamonaviy omborxonalar tashkil etishni o'z ichiga olgan transport va savdo infratuzilmasini yaxshilash zarurligiga sabab bo'lmoqda. Shubhasiz, ushbu ombor terminallari O'zbekiston orqali tranzit o'tayotgan ichki yuklar va yuklarga ham xizmat qilishi mumkin. Funktsiyalari va barcha tegishli "quruq port" infratuzilmasi bilan logistika markazlarini tashkil etish xalqaro yuklarni tashishni optimallashtirish uchun yaxshi echim bo'lishi mumkin. Katta ulgurji tashkilotlar asosida logistika markazlarini o'rganish muammosiga alohida ahamiyat beriladi. Buning sababi shundaki, logistika ko'pincha transport va ombor operatsiyalari bilan aniqlanadi, ulgurji korxonalar esa ancha keng miqyosli faoliyatni amalga oshiradi va butun jismoniy taqsimotning muhim turidir. Bu tez-tez e'tibordan chetda qoladi va hozirgi vaqtda kam tekshiriladi. Ma'ruzaning o'ziga xos xususiyati shundaki, umahalliy va xorijiy iqtisodiy fanning zamonaviy yutuqlarini hisobga oladi. Mualliflar intizomning asosiy tushunchalarini mavhum emas deb ta'riflashga harakat qilishdihaqiqiy iqtisodiy hayotdan toifalar va ularning genetik asosini va harakat mexanizmini ko'rsatish. Ushbu qo'llanmaning materialini taqdim etishning o'ziga xos xususiyati shundaki mualliflar disiplinlerarası yondashuvni birlashtiradiko'p darajali yondashuv. Maxsus mavzular mintaqaga bag'ishlangano'quv intizomi tarkibida O'zbekistonning o'ziga xos xususiyatlari va mahalliy sharoitlari. Zamonaviy bilimlarni, shu jumladan, bunday fanlarni o'zlashtirish,qanday qilib "logistika" faol ijodiy va biznes uchun istiqbolni ochadihayot, shaxsiy va ijtimoiy farovonlikka erishish. Shuning uchun mualliflarumid qilamizki, talabalar, o'qituvchilar va mutaxassislar bu sohada ma'lum bir bilimga ega."Logistika" kursini o'rganishdan maqsad moddiy va tegishli axborot va moliyaviy oqim jarayonlari masalalarini batafsil bayon etishdan iborat. Shuningdek, logistik munosabatlarni quyidagi fanlar bilan aniqlashmarketing, moliya, ishlab chiqarishni rejalashtirish."Logistika" fanining mazmuni ikki qismga bo'linadi. Ichidabirinchisi, logistika tushunchasi, mohiyati va tizimlari, shuningdek, ushbu tizimlarni modellashtirish. Ikkinchidan, ishlab chiqarish va muomala sohalarida moddiy oqimlar boshqaruviga logistika yondashuvi yoritilgan.

Kurs ishinign obyekti:ishlab chiqarish logistika tizimlari: sanoat korxonalari; omborxonalar mavjud ulgurji korxonalar; yuk stantsiyalari va boshqalar.Ishlab chiqarishga logistikasiga kerak bo'lgan-xom ashyo, materiallar, ehtiyot qismlar, ishlov berish, ma'lum miqdorda va sifatdagi mahsulotlar nuqtai nazaridan moddiy, energetika, axborot, xizmat ko'rsatish, moliyaviy va inson (mehnat) resurslarini rejalashtirish, boshqarish va nazorat qilish bo'yicha fan va amaliyot muayyan iste'molchiga va minimal xarajatlar bilan kerakli joy va vaqtga etkazilishini ta'minlashni o'rganish.

Kurs ishining maqsadi va vazifalari:ishlab chiqarish va sotish rejalari yoki iste'molchilar buyurtmalariga muvofiq asosiy ishlab chiqarish bosqichlari va ish joylari o'rtasida moddiy resurslarning o'z vaqtida, ritmik va iqtisodiy harakatini ta'minlashni o'rganish.Ishlab chiqarish logistikasi ishlab chiqarishni operativ rejalashtirish va boshqarish bilan shug'ullanadi va ta'minot va sotish jarayonlari bilan birlashtiriladi. Logistikani zamonaviy tushunish nafaqat moddiy va unga bog'liq oqimlarni boshqarish metodologiyasini organish, balki sanoat tashkilotida oqim jarayonlarini boshqarishni tizimli ratsionalizatsiya qilish konsepsiyasi sifatida bosqichma-bosqich rivojlanish va integratsiya boshqaruv tizimlarini shakllantirishni o'z ichiga oladi.tashkilotda sodir bo'lgan barcha jarayonlarni sinxronizatsiya qilish, optimallashtirish va integratsiya qilish tamoyillariga asoslangan.

- Ishlab chiqarish logistikasining mohiyati va ahamiyati,

- ishlab chiqarish jarayonini oqilona tashkil etishning asosiy qonunlari,

- nozik ishlab chiqarish usuli,

- Kanban va MRP kabi ishlab chiqarishni tashkil etishning ilg'or usullari,

- shuningdek, etkazib beruvchilarni tanlash mezonlari,

- savdo-vositachilik tashkilotlarining roli, ularni tashkil etish va ularning ishlarini yo'naltirish.


1. Ishlab chiqarish logistikasining mohiyati va vazifalari.

Ishlab chiqarish logistikasi - ishlab chiqarishning barcha bosqichlarida xom ashyo manbasidan to oxirgi iste'molchigacha bo'lgan material oqimini boshqarish jarayoni.korxona ichidagi ishlab chiqarish jarayonlarida material oqimini o'zgartirish jarayonida mahsulot sifatini yaxshilashda xarajatlarni kamaytirish. Shuningdek, ishlab chiqarish logistikasi o'ziga xos xususiyatga ega, bu logistika jarayonining ishtirokchilari o'rtasida tovar-pul o'rniga amalga oshiriladigan «ishlab chiqarish ichidagi» munosabatlar mavjudligidadir.Sanoat sektorida moslashuvchan ishlab chiqarish tizimlari va universal uskunalarni joriy etishni talab qiladigan ko'p seriyali yoki ommaviy ishlab chiqarishni qo'llash kamayadi. So'nggi paytlarda bir nusxada bir nechta tovarlarni yoki umuman mahsulotlarni tashkil etish uchun buyurtmalar soni o'sib bormoqda. Shu bilan birga, ishlab chiqaruvchi buyurtmani qisqa vaqt ichida samarali bajarishi va o'zi ishlab chiqargan mahsulot uchun kafolat berishi kerak.Hamkorlik zaruriy shart bo'lgan taqdirda, ishlab chiqarish logistikasidan foydalanish murakkab tovarlarni ishlab chiqarishni tashkil qilishda ham muhimdir. Masalan, ishlab chiqarish mahsulotini tashish kerak bo'lsa, uni tashish bo'yicha operatsiyalar, agar siz o'zingizning transportingizdan foydalansangiz, ishlab chiqarish logistikasi ob'ekti bo'lishi mumkin. Boshqa tashkilotlardan transport jalb qilingan taqdirda, ushbu operatsiyalar ishlab chiqarish emas, balki transport logistikasining ob'ekti bo'ladi.Ishlab chiqarish logistikasining maqsadi ishlab chiqarish jarayoni va o'zaro bog'liq birliklarda logistika operatsiyalarini aniq sinxronlashtirishdir.Ichki logistika tizimlari ishlab chiqarish logistikasini o'rganish ob'ekti hisoblanadi: sanoat korxonalari; omborxonalarga ega ulgurji savdo korxonalari; yuk stantsiyalari va boshqalar. Ishlab chiqarish logistikasining vazifalari nafaqat logistika tizimida, balki ishlab chiqarish jarayonining bir qismi sifatida moddiy va axborot oqimlarini boshqarishni tashkil qilishni aks ettiradi. Ishlab chiqarish logistikasining asosiy vazifasi korxonada materiallarni boshqarishning yaxlit tizimini yaratish va samarali ishlashini ta'minlashdir. Ishlab chiqarish jarayonining boshqa ishlab chiqarish va iqtisodiy faoliyat turlariga nisbatan alohida holati ishlab chiqarish logistikasining o'ziga xos xususiyatlarini, moddiy oqim uchta material shaklida ifodalanadigan yagona soha sifatida belgilaydi.

- xom ashyo, komponentlar ko'rinishida, ishlab chiqarish logistika quyi tizimidan tarqatish logistika quyi tizimiga chiqish bosqichida

- tayyor mahsulotlar ko'rinishida. va ishlab chiqarish jarayonida o'zi

- yarim tayyor mahsulotlar shaklida.

Ba'zi hollarda, material oqimi shakllarining o'zgarishi qisqa vaqt ichida 2-3 ta ishlab chiqarish operatsiyalarida sodir bo'ladi. Boshqaruv qarorlari ishlab chiqarish buyurtmalari, axborot va resurslarning rivojlanishi, iste'molchilar talablari to'g'risidagi ma'lumotlar asosida qabul qilinadi.

(1-chizma) Materiallarni boshqarish jarayonida ishlatiladigan asosiy ma'lumotlar³

Bozor va bozor ta'minoti axborot kelayotgan yordamida ishlab chiqarish, moddiy qo'llab-quvvatlash va buyurtmalar bajarish uchun faoliyat tashkil etilgan muvofiq tayyor mahsulotlar, sotish uchun keng qamrovli rejasi hosil bo'ladi. Tekshirish natijalariga ko'ra, ishlab chiqarish buyurtmalarini bajarish jadvalidan og'ishlarni bartaraf etishga qaratilgan boshqaruv qarorlari ishlab chiqariladi. Shunday qilib, moddiy oqimlarni boshqarish tizimida axborot aylanishi amalga oshiriladi va teskari aloqa bilan yopiq nazorat davri hosil bo'ladi. Grafik jihatdan moddiy oqimlarni boshqarish .