1.
Nisanu 30
2.
Ayru 29
3.
Sivanu 30
4.
Duuzu 29
5.
Abu 30
6.
Ululu 29
7.
Tashritu 30
8.
Araxsamna 29
9.
Kislivu 30
10.
Tebetu 29
11.
Shaabatu 30
12.
Addaru 29
Oy nomlari bobilliklarning turmush tarzi bilan bog`liq edi. “Nisanu” –
harakat
qilmoq, qadam
tashlamoq, “Ayru” –
yorqin, yorug`, “Abu” –
adovat, “Tashritu” –
boshlanish, “Tebetu” –
loyqa, “Shabatu” –
vayronagarchilik (yomg`ir natijasida),
“Addaru” –
bulutli degan ma’nolarni bildirgan. Bobilliklar kalendardagi “baxtli va
baxtsiz” kun tushunchasiga katta e’tibor bergan. Ularda dastlab besh, so`ngra, yetti
kunlik haftalar bo`lgan. Yetti kunlik hafta “Hamushtu” deyilgan.
Bobilliklar yarim kechani kunning boshlanishi deb hisoblaganlar, shuning
uchun quyosh botgandan so`ng yangi oy ko`rinishi bilan oyning birinchi kuni
boshlangan.
Er.avv. 568-
yilda Isroil Navuxodonosor tomonidan bosib olingandan so’ng bu
yurtda Bobil kalendari va yil hisobi kiritilgan. Bobilliklar xukmronligiga qadar esa
yaxudiylarda vaqt hisobining murakkab oy sistemasi keng tarqalgan edi.
Yaxudiylar kalendarida yil 12 oydan va oylarning har biri 29-30 kundan iborat edi.
Osmonda oy o’rog'inino (hilolning) paydo bo’lishini mamlakat aholisi karnay
ovozi va olov gulxan yoqish bilan bir-birlariga ma'lum qilganlar. Bu laxza
yaxudiylarda (rosh-xodesh) marosimi deb nomlangan, ya'ni bu yangi oyning
tug'ilggani deganidir. Bundan tashqari hamma oylarning birinchi kuni, ya'ni sanasi
va uzun oylarning 30 kuni nomlangan. Dastlab oylar sonlar bilan belgilangan, ya'ni
ikkinchi, uchinchi, to’rtinchi v
a xokazo. Faqat birinchi oy bahorning boshlanish
ramzi bo’lgani uchun
aviv
deb nomlangan. Aviv boshoqlar (bug'doy, arpa, jo`xori
boshoqlari) oyi deganidir. Keyinchalik Bobil kalendaridagi oy nomlari qabul
qilingan va yetti kunlik xafta o’rnatilgan. Xaftan
ing birinchi kuni yAQSHanba
hisoblangan, sutkalar esa soat oltidan, kechqurundan boshlangan. Oy
41
kalendaridagi yil 354 sutkadan iborat edi. Oyning rasmiy hisobi quyosh yili
hisobiga muvofiq kelmagan. Natijada bu farqni yo’qotish uchun xokimlar
zaruriyatga qarab yilga qo’shimcha oy qo’shga
nlar. Bunga muvofiq eramizning V
asridagi oy kalendari oy-quyosh kalendari bilan almashtirilgan. Eramizning 499-
yilidan faqat kabisa yillarid
a 19 yillik sikl bo’yicha
, ya'ni greklar kalendaridek,
qo’shimcha oy qo’shib borganlar. Bu oy 29 kundan iborat bo’lib, u 12 oyni
takrorlagan va shuning uchun ikkinchi adar ( ya'ni, veadar) deyilgan, chunki 12 oy
adar deb atalgan. Yildagi o’n ikki oy oddiy oylar, kabisa yilidagi 13 oy esa,
embolistik oy deb atalgan. Yaxudiylarda oddiy va embolistik kalendar yili 3 xilda
bo’lgan: qisqa yoki yetarli bo’lmagan, to’g’ri yoki qat'iy belgilangan, to’liq yoki
keragidan ortiqcha. Oddiy yillar 353, 354, 355 kundan, kabissa yillari esa 383, 384,
385 kundan iborat bo’lgan. Yaxudiy yil hisobi “dunyoning yaratilishi”dan olib
borilgan. Bu eramizdan avvalgi 7-oktabr, 3761-yilda qabul qilingan. Hozirgi kunda
bu sana Isroilda “Odamdan boshlangan era” deb ataladi va
u rasmiy jixatdan qabul
qilingan. Mamlakatda Grigorian kalendaridan ham foydalanadilar. Yaxudiy
kalendari oy nomlari quyidagicha:
Do'stlaringiz bilan baham: |