Xoshimov, S. Saidaxmedov elektr yuritma

2
elementga qo‘yilgan aylanuvchi moment 
M
23
=Ji2-M ga teng, bu yerda J
12
-I va 
2
elementli kinematik 
juftlikning uzatish nisbati. Ikkinchidan deformatsiyalanish bur­
chagi V 23=M23'C'123=Mji2-C~123. 
0
‘z navbatida 
4 /23
burchagini 
kirish elementi 
0
ning o‘qiga keltirib Ф
23
= ji
2
V
23
= M j 212 • C"1^
ni olamiz.

---

Shunga o‘xshash Ф34 = M j
2
i
2
■
С"’з
4
ni topamiz. Defor- 
matsiyalanish burchagi V
45
= Mts* 
C '\ 5
= M ji
2
j 
34
• C'^s, bu yer- 
dan Ф 
4
s = j 
12
j 
34
4>
45
= M j
2]2
j
234
' С 
'45
= M j
2]4
С *
45
, bu yerda 
ji
4
= ce> 
1
co’^; со i ва co
4
- 1 va 4 elementlarni aylanishining 
burchak tezliklari.
Shunday qilib (1.24) formula endi quyidagi ko‘rinishga ega 
bo‘ladi:
<р = м с ; х
= Af[c-'oi 
+C
- \ 2
+ 
3 +C-'34)+y,24C-'45] , 
(1.25)
yoki
e=e
0
i+ei
2
+j 
2
i
2
(e
23
+e
34
)+ j
2,4
e 45. 
(1.26)
Yuqoridagilardan xulosa qilgan holda quyidagi umumiy 
qoidani keltirish mumkin: zanjirli quyushqoq kinematik sxema- 
ning keltirilgan bo‘ysinuvchanligi e ketma-ket ulangan elementlar 
bo‘ysinuvchanliklarining yig‘indisiga teng.
Shunga o‘xshash quyushsqoq kinematik zanjirlardagi dissipa­
tiv kuchlar ta’sirini hisobga oladigan keltirilgan qarshilik koef- 
fitsienti b ning ham ifodasini ham (1.26)da o‘hshash yozish mum­
kin:
b - W +K
j
+ 
j\2
f e ' + ^34 )+ 
Ju
' 
h i
]" , 
(1-27)
bu yerda: b (i-
1
) 
i -
i va i
-1
elementlari orasidagi kinematik 
bogManishlaming quvushqoq sirpanishga qarshilik koeffitsiyenti.
Shunday qilib (1.26) va (1.27) ifodalardan foydalanib kine­
matik zanjiming keltirilgan Сч> va b parametrlariga ega bo‘lgan, 
dvigatel o‘qiga keltirilgan ishchi organ I 0 va Ф M
m dvigatel roto- 
rining burilish burchagi Ф 
d
bilan aniqlanadigan, ikki erkinlik 
darajasiga ega bo‘lgan ikki massali mashinaning dinamik mode- 
lini olamiz, endi oldingi ko‘rsatilgan tenglik (
1
.
10
) ko‘rinishda 
dvigatel o‘qiga keltirilgan quyushqoq va dissipativ kuchlar mo- 
mentlarining ifodasini yozishimiz mumkin, ya’ni:
м ы = м ки +Mkd = Cv
(1.28)

---

Bikrlik va quyushqoqlikka ega tizimli mashinalaming xusu- 
siyatlarini ко‘rib chiqamiz.
1. Agarda mashina mutlaq qattiq jismlar va bitta erkinlik 
darajasi va quyishqoq bog‘lanishlar bilan ulangan bikr guruh- 
lardan tashkil topgan bo‘lsa, uning dinamik modeli bir o‘lchamli 
deyiladi. Yuqorida ko‘rib chiqilgan bikr va elastik mashinalaming 
dinamik modellari bir o‘lchamli edi.
2. Agarda dinamik modelning inertsion elementlaridan biri 
bittadan ko‘p erkinlik darajasiga ega bo‘lsa, u holda model ko‘p 
o‘lchamli deyiladi. Elektr yuritma mehanik qismining dinamik 
modeliga shunday tuzilish misol bo‘la oladi-ki, unda dvigatel 
rotorining uzun o‘qi egilish deformatsiyasi ta’sirida bo‘ladi. Shu­
ning uchun dvigatel rotori qo‘shimcha harakatchanlik darajasiga 
ega bo‘ladi.
Dinamik modellaming bir oichamlik va ko‘p o‘lchamlik tu- 
shunchasi avtomatik boshqarish nazariyasida xuddi shunday tizim- 
lardagi obyektning boshqariluvchi koordinatalar soniga o‘xshaydi.
3. Harakat bir elementdan boshqasiga ketma-ket uzatiladi- 
gan har qanday dinamik modellar zanjirli yoki ketma-ket kine- 
matik zanjirli (1.1,1.5 yoki 1.10-rasmlar) deb ataladi.
4. Harakat bir nechta elementlarga uzatiladigan dinamik 
modellarni tarmoqlangan tizimlar deyiladi. (1.12-a rasm). Bu 
yerda harakat bitta dvigatel 0 dan ikkita 4 va 5 ishchi organga 
uzatiladi.
lari,
J 'f f сл __
* - ф -
k
$
f t
ПЛ
c*s LJ?s