Xoshimov, S. Saidaxmedov elektr yuritma

P = Pm + P *
(7.12)
Dvigatelni salt yurishda ishga tushirayotganda 
(Mq
= 0) 
harakat tenglamasi quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:
Md = 
Jdco/dt.
Dvigatel magnit maydoni o‘zgarmas bo‘lganda
= 
Kuh E
= 
К^(л,
bu yerdan tok
I^ JIK u 'daldt.
(7.13)
Dvigatel 
tt
vaqtdan 
t2
vaqtgacha harakatlanayotganda 
tarmoqdan iste’mol qilinayotgan energiya
A= J Uldt=l9 KE ф0{ЛК„)6т-
1
= (Ke/ K m)J®0 (o.2 -® 1 ). 
( 1 . Щ
SI sistemasida 
K
e
 - Km
boMganligi uchun 
A =
Ja>o(a>2- (»i). 
(7.15)
Salt yurishda harakatlanayotganda dvigatel tezligi ideal salt 
yurish tezligiga teng. Shuning uchun integrallash chegarasi 
(Oj = 0
dan to 
c o j-(o 0
gacha boiadi. Bu integrallash chegaralaridan 
(9.15) ifodadan foydalanib quyidagini olamiz:
A = J * 1<
(7.16)
Yuritma inersiya massalariga beriladigan energiya:
A = ] p j } t = f E l d t = f K B0 ( J / K M) { d a / d t ) db=J
®%!2
* 
* 
0 
(7.17)
Yakor zanjiridagi energiya sarfr.

---

Shunday qilib, dvigatelni salt yurishda ishga tushirilganda 
tarmoqdan 
yuritma 
inersiya massalari 
kinetik 
energiyasi 
zaxirasiga ikki baravar ko‘p bo‘lgan energiya iste’mol qilinar 
ekan.
Ta’minlanayotgan energiyaning yarmi kinetik energiya 
ko‘rinishida o‘qqa beriladi, ikkinchi yarmi esa yakor zanjiridagi 
qarshiliklarda yo‘qotilar ekan. Demak, dvigatel - mexanizm 
tizimida o ‘tkinchi jarayonlarni tezlatish va isroflami kamaytirish 
maqsadida iloji boricha kichik inersiya momentiga ega bo‘lish 
lozim ekan. Shuning uchun yuritmalarda inersiya momenti kichik 
bo‘lgan dvigatel o ‘matish, yoki bitta dvigatel o‘miga ikkita kichik 
quvvatli bir-biri bilan mexanik bog‘langan dvigatellami o‘rnatish 
maqsadga muvofiqdir.
Shuni hisobga olish kerakki, isroflar nafaqat dvigatel 
chulg‘amlarida, balki ketma-ket ulangan qarshiliklarda ham 
ajralib chiqadi. Demak, qo‘shimcha qarshiliklar kiritib sarflarning 
bir qismini dvigateldan tashqariga olib chiqish mumkin.
Agarda dvigatelni tezlatish uchun bir nechta pog‘ona 
qarshiliklari qo‘llanilsa va kuchlanish asta-sekin oshirilsa, ishga 
tushirish isroflarini birmuncha kamaytirish mumkin.
Dvigatel yuklama ostida ishga tushirilayotganda u ham 
tezlatish uchun kerak bo‘lgan momentni, ham statik (qarshilik) 
momentini yenga oladigan momentni hosil qilishi kerak. Bu esa 
yakordagi isroflami ko‘paytiradi.
Mustaqil qo‘zg‘atishli o ‘zgarmas tok dvigatelining o‘qida 
o ‘zgarmas 
statik 
moment