Xoshimov, S. Saidaxmedov elektr yuritma



Download 4,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/111
Sana09.12.2022
Hajmi4,74 Mb.
#882787
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   111
Bog'liq
Elektr yuritma asoslari. Xoshimov O, Saidaxmedov S

С 9 = м / Д ф
(1.3)
F
kuchi qo‘yilgan cho‘ziladigan yoki siqiladigan sterjen 
quyidagi bikrlik qiymatiga ega (1.6.b-rasm) (nyutonni metrga 
nisbati)
Cp=F/A/= ES/Д/, 
(1.4)
bu yerda Д/ - sterjenning chiziqli deformatsiyasi; E - birinchi 
darajali qayishqoqlik moduli; S - sterjen ko‘ndalang kesimining 
yuzasi.
a)
1.6-rasm. Uzatish qurilmalarinmg elementlari:
a - buralishga ishlaydigan o‘q; b - siqilishga ishlaydigan o‘q; v - tishli
uzatma; g - tasmali(zanjirli) uzatma.


Silindrik tishli uzatma. Yetaklovchi g‘ildirak 1 ning gub- 
chagi mahkamlanganda g‘ildirak 2 ga (1-6 b rasm) M2 momentini 
qo‘yamiz. Tishlarning deformatsiyalanishi natijasida 2 g‘ildirak 
Дф2 burchakka buriladi. Shunday qilib uzatish bikrligi (1.3) for­
mula bo‘yicha aniqlanishi mumkin. Lekin bu holda bikrlikni 2 
g‘ildirak o‘qiga keltirilgan deb hisoblanadi. shunday qilib,
с ф
2 = 
м
2/
д ф
2 ; 
с
 
ф i
= М //
дф
 1 , 
(1.5)
Tezlikning muvozanat shartidan quyidagini bilish mumkin, 
ya’ni
M2= j Mi = Сф 
1
ДФ
2
= Сф 1уДф i 
(1.6)
bu yerda:
С
ф
2= / С
ф
! . 
(1.7)
Bundan ko‘rinib turibdiki, yetaklanuvchi g‘ildirak 2 ning 
o‘qiga keltirilgan bikrlik yetaklovchi g‘ildirak 1 o‘qiga keltirilgan 
bikrlikdan j 2 marta katta bo‘lar ekan.
Amaliy hisoblar uchun bikrlikni aniqlashning quyidagi for- 
mulasini bilish foydali:
C
(1.8)
bu yerda: d - o'qiga bikrlik keltirilgan g‘ildirakning boshlang‘ich 
diametri; V - tishli gardish kengligi; К - po‘lat g‘ildiraklar uchun 
375-103H-sm2, ga teng bo'lgan koeffitsiyent (tajriba natijasida 
aniqlangan).
Kamarli va zanjirli uzatm alar (1.6-rasm) Cp - kamar yoki 
zanjiming cho‘ziIishga bikrligi bo'lsin. U holda yetaklovchi guruh
1 mahkamlangan bo‘lsa yetaklanuvchi g‘ildirak 2 Дф2 burchakka 
burilganda tortilgan shoxobchada Fp =СрДф 2 
r
kuch hosil bo‘ladi, 
bu yerda: 
r
- yetaklovchi guruh radiusi
Ko‘rinib turibdiki,
C ff2 = T ~ = T £~ = 
*°-£~ ~
• 
К у

Cpr 2K
v, 
(1.9) 
A
A q>2 

bu yerda: С ф
2
- yetaklanuvchi guruh o‘qiga keltirilgan bikrlik; Kv
- uzatma turining koeffitsiyenti. Kamarli uzatma uchun K/=l, 
zanjirli uchun esa 
Ky=2.


(1.9) 
- formula bo‘yicha po‘lat arqonli yo‘l, yuk ko‘tarish 
qurilmasi barabanli uzatmasidagi po‘lat arqon va shunga o‘xshash 
qurilmalaming bikrligini aniqlash mumkin, bu yerda Qy= l deb 
qabul qilinadi.
Ulash muftalari barcha uzatish qurilmalarining ajralmas 
qismidir. Ular qattiq, yarim qattiq va quyushqoq muftalarga bo‘- 
liriadi. Muftalar yordamida nafaqat yetaklovchi va yetaklanuvchi 
o‘qlar o‘zaro mexanik ravishda ulanadi, balki ulaming mexanik 
ravishda siljishi ham bartaraf etiladi. Qattiq muftalar o‘q chi- 
ziqlarining kichik siljishlarida qo‘llaniladi, buni amalga oshirish 
juda qiyin, lekin o‘qlarni qattiq muftalar bilan ulash ularni mutlaq 
qattiqligini ta’minlaydi.
Ko‘pincha yarim qattiq va quyushqoq muftalar qo‘llaniladi. 
Yarim qattiq muftalar ulanayotgan o‘qIarning o‘q chiziqlarini 
radial, burchak va kombinatsiyalashgan siljishlarni qoplaydi, quy­
ushqoq muftalar esa bundan tashqari mexanik siltovlar va zarb- 
larni yumshatish imkonini beradi va EMT elementlarini o‘qlarini 
notekis aylanishi natijasida hosil bo‘ladigan rezonans tebra- 
nishlardan himoya qiladi.
Dissipatit kuchlar va ularning quyushqoq elementlardagi 
ta ’siri. EMT quyushqoq elementlari deformatsiyalanganda nafa­
qat potensial energiya zaxirasini qayta taqsimlaydigan quyushqoq 
kuchlar hosil bo‘ladi, balki qarshilik kuchlari ham paydo bo‘ladi. 
Konservativ xarakterga ega bo‘lgan quyushqoq kuchlardan farqli 
o‘laroq qarshilik kuchlari ularni sochishga (mexanik energiya 
dissipatsiyasi) olib keladi, ya’ni ularni issiqlik yoki boshqa ener- 
giyaga aylantiradi.
0 ‘zining fizik tabiati bo‘yicha dissipativ kuchlar ikki sinfga 
bo‘linadi: quyushsqoq element magterinallaridagi ichki ishqala- 
nish kuchlari va quyushqoq elementlarining ulanish joylarida 
ularning konstruktiv jihatdan bajarilishiga bog‘liq bo‘lgan tashqi 
ishqalanish kuchlari.
Dissipativ kuchlarni aniq hisobga olish ularga ko‘pgina ta- 
sodifiy faktorlami ta’siri bo‘lganligi uchun qiyinchilik tug‘diradi, 
shuning uchun odatda, elektr yuritma nazariyasida ularni «Ь» qar­
shilik koeffitsiyenti kiritish bilan hisobga olinadi.


U holda quyushqoq aylanuvchi elementda burilish burchagi 
Ф mavjud bo‘lgandagi moment quyidagicha aniqlanadi
M=Msh+MdK = 
Сфср

Ьф
(1.10)
bu yerda: Сф- bikrlik; b - qarshilik koeffitsiyenti; Msh ва MdK -
mos ravishda quyushqoq va dissipativ kuch momentlari.
Amaliy hisoblarda bikrlik Сф o‘miga ba’zi hollarda teskari 
qiymat «е» qo‘llaniladi va uni bo‘ysinuvchanlik deyiladi.
1.2. ELEKTROMEXANIK TIZIMDA QARSHILIK 
KUCHLARI VA MOMENTLAR
Elektr yuritma ish holatida dvigatelning elektromagnit mo­
menti 
Md
ish mashinasi yoki uning ish bajaruvchi organida foydali 
yoki parazit qarshilik kuchlari natijasida hosil bo‘lgan qarshilik 
momenti 
Mq
bilan muvozanatda bo‘ladi. Bu dvigatel o‘qiga 
keltirilgan momentni keltirilgan statik qarshilik momenti 
Mq
deyi­
ladi.
Ish mashinasining statik momentini burchak tezlikka bog‘liq- 
ligi 1.7-rasmda keltirilgan. Yog'och metall va boshqa material- 
larni kesishda yuzaga keladigan qarshilik kuchlari tufayli hosil 
bo‘ladigan statik momentlar 1.7-rasmdagi i-to‘g‘ri chiziq ko‘ri- 
nishida bo‘ladi.
Qayishqoq elementlardagi ishqalanish kuchlari tezlikka to‘g‘- 
ri proporsional bo‘lgan statik momentni hosil qiladi (2-chiziq). 
Ventilyatorlar esa tezlikning kvadratiga proporsional bo‘lgan 
statik momentni yuzaga keltiradi (3-chiziq). Markazdan qochma 
rotor mashinalari, sentrifuga va nasoslar o‘zgarmas tashkil etuvchi 
va tezlikning kvadratiga proporsional bo‘lgan statik momentni 
hosil qiladi (4-chiziq). Bunday ish mexanizmlari uchun statik 
moment quyidagi formula orqali aniqlanadi.
M, = M0 + 
M0) f ~ - T
(1.11)
\ nom )


bu yerda: 
Mnom
va 
(o„om
- ish mexanizmining o‘qidagi nominal ish 
holatidagi statik moment va burchak tezlik; 
MQ
- boshlang‘ich 
moment (со = 0 boMgandagi); 
K = 0 ,
1, 2 qiymatga ega bo‘lgan 
daraja ko‘rsatkichi.

Download 4,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   111




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish