|
Grafik organayzerlar yordamida gapirish kompetensiyasini mohiyati va tuzilishi
Grafik organayzerlar (tashkil etuvchi)-fikriy jarayonlarni ko‘rgazmali taqdim etish vositasi hisoblanadi.
Grafik organayzer quyidagi turlarga bo‘linadi:
1.Ma’lumotlarni tarkiblash va takibiy bo‘lib chiqish, o‘rganilayotgan tushunchalar (voqea va hodisalar, mavzular) o‘rtasidagi aloqa va o‘zaro bog‘liqlikni o‘rnatish usul va vositalari :Klaster, Toifalash jadvali, Insert, B/B/B jadvali.
2.Ma’lumotlarni tahlil qilish, solishtirihh va taqqoslash usuli va vositalai. T-jadvali, venn diagrammasi.
3.Muammolarni aniqlash, uni hal etish, tahlil qqilish va rejalashtirish usullari va vositalari:”Nima uchun?”, “Baliq skeleti”, “’Piramida”, “Nilufar guli’ sxemalari, “Qanday?” ierarxik diagammasi, “Kaskad” tarkibiy-mantiqiy sxema kabi turlari mavjud.
“VENN DIAGRAMMASI” metodi
Venn diagrammasi ikki va uch jihatlarni hamda umumiy tomonlarini solishtirsh yoki taqqqoslash yoki qarama-qarshi qo‘yish uchunn qo‘llaniladi. Talablarda tizimli fikrlash, solishtirish, taqqoslash, tahlil qilish ko‘nikmalarini rivojlantiradi.Undan foydalanish bosqichlari:
--Talabalar ikki guruhga bo‘linadi;
-plakatga chhizilgan diagram doskagga osib qo‘yiladi;
-har bir to‘g‘ri fikrga qo‘yiladigan ball oldindan kelishib olinadi;
7
-qo‘yilgan topshiriq bo‘yicha guruhlarning har qanday to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri fikrlari bir talaba omonidan ikki xil rangdagi flomasterda diagrammaning tegishli joylariga yozib boriladi;
-kichik guruh ichidan biror talaba sheriklarining ismi-shariflari to‘g‘risida ular aytgan fikrlarni qayd etib boradi;
-fikr bildirishlar nihoyasiga yetgach, o‘qituvchi va talabalar hamkorligida to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri javoblar aniqlanadi;
- to‘g‘ri javobga uch ball qo‘yiladigann bo‘lsa, har bir noto‘g‘ri fikr uchun guruhning umumiy balidan uch ball olib tashlanadi;
-eng ko‘p ball to‘plagan guruh g‘olib hisoblanib ular rag‘batlantiriladi;
-bu jarrayonda kichik guruhga qayd etilgan javoblarning noto‘g‘rilari o‘chirib chiqiladi va naatijalar e’tiborga olingan holda talabalarga tabaqalashtirilgan ball qo‘yiladi.Venn ddiagrammasi metodini barcha talabalar bir-biriga bog‘liq mavzularni tahlil etish, solishtirish, taqqoslash va mustahkamlashda foydalanish yaxshi samara beradi. Quyida ushbu metodni Zamonaviy iqtisodiyot darslarida qo‘llash mumkin: Rag‘batlantiruvchi marketing bilan Remarketing umumiy va farqli tomonlarini aniqlashga doir quyidagi diagrammani misol tariqasida keltirish umkin mavzularni umumlashtirish maqsadidda “Venn diagrammasi” qo‘llanilsa, dars samaradorligi oshadi.
Til ta’limida bir qancha interfaol ta’lim metodlaridan foydalanish mumkin. Bulardan, “Konseptual jadval”, “Klaster”, “Venn diagrammasi”, “Insert”, “BBB” va shu kabi o‘nlab interfaol ta’lim shakllarini qo‘llash maqsadga muvofiq deb o‘ylaymiz. Bu interfaol ta’lim shakllari “Grafik organayzerlar” deb ham yuritiladi. Organayzer inglizcha “tashil etuvchi, grafik tashkil etuvchi” ma’nosini bildiradi. Axborot texnologiyalari sohasi atamasi sifatida ishlatiladi.Aniqrog‘i, Power-point va shu kabi dasturlarda taayyorlanadigan vizual ko‘rgazmali
8
namoyish usuli hisoblanadi. Tahliliy ma’lumotlarni ko‘rgazmali taqdim etish
usullari va vositalari sifatida organayzerlar (grafik tashkiil etuvchilar)ning ham vazifasi muhim hisoblanadi.
“Grafik organayzerlar” dars mashg‘ulotiga o‘qituvchi tomonidan jadvallar to‘ldirilib, tayyor holda olib kirilsa, vosita bo‘lib xizmatt qiladi. Agar bu grafik tashkil etuvchilar dars jarayoniga tayyor holda olib kirilmasdan, dars jarayonida shakllantirilsa, metod bo‘lib xizmat qiladi. Masalan, “So‘z turkumlari ” mavzusi yuzasidan “Klaster” tuzilib, uni tarmoqlab, tayyor holda darsga olib kirilsa, bu o‘qituvchi uchun ta’lim vositasi hisoblanadi. “So‘z turkumlari ” mavzusi yuzasidan asosiy tushuncha yozilib, u o‘quvchilar tomonidan tarmoqlansa va bu dars arayonida amalga oshirilsa, metod bo‘lib xizmat qiladi.
Grafik organayzerlar matn va vizuallarni birlashtiradi. Bu ta’lim va tarbiyaning samarali usuli ekanligi ilmiy jihatdan isbotlangan. Ulardan foydalanish o'qituvchilar va talabalar uchun juda foydali bo'lishi mumkin, chunki ular darslarni yanada qiziqarli va tushunarli qiladi.
Biz quyida siz o'qiyotganingizda, yozayotganingizda, tadqiqot o'tkazayotganingizda yoki imtihonlarda o'qiyotganingizda turli stsenariylarda foydalanishingiz mumkin bo'lgan bir nechta turdagi grafik organayzerlarni sanab o'tdik . Har bir vosita siz darhol foydalanishingiz mumkin bo'lgan shablon bilan birga keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
