Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

УЎК 677.016
 
КУЛЛАШ ЖАРАЁНИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ
 
Н.И
. 
Алиева, асс., Бухоро муҳандислик технология институти, Бухоро
 
С.Ш
. 
Исматов, доц., Бухоро муҳандислик технология институти, Бухоро
 
 
Аннотация.
 
Мақолада қўй терилари куллашда кармакнинг аҳамияти, кармак 
ёрдамида ноанъанавий усулда куллаш жараён ҳақида маълумотлар баён қилинган.
 

---

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOM
А
SI 
–
8/2020 
266
Калит сўзлари
: 
қўй терилари, эпидермис, дерма, бодом илдизлари, кармак, 
ноанъанавий куллаш жараёни
 
Аннотация. 
В статье представлены данные научных исследований 
о 
значении 
кармака при золении овчин, процесс проведения нетрадиционного золения при помощи 
кармака.
 
Ключевые слова
. 
овчина,
 
эпидермис, дерма, корни миндаля, кармак, нетрадиционное 
золение
Abstract. The article presents the data of scientific research on the value of karmak during 
sheepskin zolenie, the process of conducting non-traditional zolenie using karmak.
Keywords: sheepskin, epidermis, dermis, almond roots, karmak, unconventional application 
process
Ўрта Осиё халқлари қадимдан табиий маҳсулотлар билан турли туман ашёлар тайёрлаб 
ўз эҳтиёжлари ва бошқа халқларни ишини осонлаштириш учун ҳаракат қилиб келган. Бунинг 
натижасида дунё миқёсида сифатли ва табиий маҳсулотлар чиқариб, халқимизни илмий 
салоҳиятини нақадар буюк эканлигини намоён этиб келган. 
IX-X 
асрларда Ўрта Осиё 
халқлари ишлаб чиқарган маҳсулотлар Жаҳон бозорида энг сифатли саналган. Шу билан 
илм
-
фан ва ишлаб чиқариш интеграцияси чамбарчас боғлиқ бўлган. Тайёрланган моллар 
сифати бўйича дунёни бошқа қитъаларида талаб ва эҳтиёж юқори даражада бўлган. 
Тараққиётга юз тутган шаҳарларда косиб ва ҳунармандлар энг сўнги технологияларга 
асосланган ҳолда маҳсулот ишлаб чиқарганлар.
Юқоридагиларга асосан ўтмиш аждодларимиз тери ва мўйна маҳсулотларига катта 
аҳамият бериб, уларни бирламчи ишлов бериш ва қайта ишлаб янги турдаги маҳсулотлар 
ишлаб чиқариш ҳамда уни янги бозорини яратишга эришганлар. Бундай маҳсулотларни 
ҳозирги кунгача сифатини сақлаган ҳолда
ва ноанъанавий усуллар билан
тери ва мўйнага 
термик ишлов бериш жараёнларини такомиллаштириш мақсадга мувофиқ ҳисобланади.
Чунки чарм ва мўйнадан тайёрланган маҳсулотлар сифати ва табиийлиги билан
ажралиб туради. Қадимги аждодларимиз томонидан тайёрланиб уни технологик жараёнлари 
илмий жиҳатдан асосланмаганлиги ва ҳозирги кунда шундай маҳсулотга талаб борлиги 
туфайли унга
илмий томондан асос яратиб бериш мақсадга мувофиқ деб ҳисоблаймиз.
Ҳозирги кунда мамлакатимиз бозорларига
чарм ва мўйна маҳсулотларини кўп қисми 
четдан келтирилмоқда. Ваҳоланки Ўзбекистоннинг чарм 
- 
мўйна саноати катта қувватга эга 
бўлиб, чарм ва мўйнага бўлган талабнинг ярмини қоплаш хусусиятига эга. 
Мамлактимизда аҳоли талабини қондириш учун чарм саноатини ривожлантириш, 
корхона ҳажмини ошириш ва тайёр махсулот ассортиментини кенгайтириш бўйича комплекс 
чора тадбирлар олиб борилмоқда. 
Йирик ва майда шохли моллар терисини, шунингдек, мўйна хом ашёси ва жунни
тайёрлашнинг бозор механизмлари ҳамда уларни сақлашнинг замонавий технологиялари 
секинлик билан жорий этилмоқда. Тери хом ашёсини қайта ишлаш даражаси паст, тармоқ 
маҳсулотларини ишлаб чиқариш ва экспорт қилишда ярим тайёр чарм маҳсулотлар улуши 
юқори бўлиб қолмоқда. Чарм
-
пойабзал товарларининг бир қатор йўналишлари, жумладан 
аёлларнинг модель пойабзали ва чарм кийимлари, замонавий чарм буюмлар ва аксессуарлар 
ишлаб чиқаришни ўзлаштиришга эътибор қаратилмоқда.
Соҳа учун малакали кадрлар тайёрлаш, уларни ишлаб чиқаришнинг замонавий 
услублари ва инновацион ёндашувларига ўқитиш, ишлаб чиқаришда юқори сифатга эришиш 
учун хорижий мутахассисларни, жумладан технолог ва дизайнерларни жалб этиш ишлари
ташкил қилинган.
Чарм 
- 
пойабзал ва мўйначилик соҳаларини бошқариш тизимининг самарадорлигини 
ошириш, хом ашёни қайта ишлашни чуқурлаштириш, илғор технологияларни жорий этиш, 
ишлаб чиқарилаётган маҳсулот турларини диверсификациялаш ва экспорт қилинадиган 
товарларни кенгайтириш асосида уларнинг жадал ривожланиши учун шарт
-
шароит яратиш, 
шунингдек, 2017 
- 
2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта 
устувор йўналиши бўйича
 
Ҳаракатлар стратегиясида
 
белгиланган вазифаларни изчил рўёбга 
чиқариш кўзда тутилган.

---