Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

Kalit so
’
zlar: atama, terminologiya, sinonimiya, sinonimlarning turlari 
Аннотация
. 
В статье рассматривается обоснование необходимости изучения 
проблем синонимии в терминологии, описаны наиболее распространенные типы 
синонимических отношений в медицинской терминологии
 
Ключевые
 
слова:
 
термин
, 
терминология
, 
синонимия
, 
типы синонимов
 
Abstract. The purpose of the work is the definitions of different types of synonyms and their 
relationship in the medical terminology. The problem of synonymy is surveyed in the context of 
correct use of synonyms for different medical terms.  
Key words: term, terminology, synonymy, types of synonyms 
Til atrofdagi olamni bilish va tushunishda aloqa sohasida alohida ahamiyatga ega bo
’
lib, bu til 
iboralarining ma
’
nosi va [1] mazmunini o
’
rganish bilan bog
’
liq boshlang
’
ich muammolarni hal 
qilish uchun turli xil yondashuvlar va usullarning paydo bo
’
lishiga olib keladi. Ushbu muammolar 
qatoriga tilning terminologik tizimi birliklarining semantik hajmini o
’
rganish kiradi, uni o
’
rganish 
tilshunoslar va fanning turli sohalaridagi mutaxassislarning ijodiy sa
’
y-harakatlarini birlashtirishni 
o
’
z [2] ichiga oladi, chunki bu muammoning muvaffaqiyatli rivojlanishi, terminologik birliklarning 
ma
’
nosi ham uslubiy, ham amaliy jihatdan muhimdir. Uslubiy nuqtai nazardan, bu til, fikr va 
harakatning murakkab, ko
’
p parametrli ajralmas qismidir. Amaliy jihatdan ushbu muammoni 
o
’
rganish turli xil bilim sohalarida tilning terminologik birliklarini muntazam ravishda taqdim etish 
va tavsiflashga bo
’
lgan dolzarb ehtiyoj bilan belgilanadi, fanning turli sohalaridagi terminologik 
birliklarning ma
’
nosi va uning o
’
rganishning nazariy va amaliy ahamiyati terminologik 
birliklarning semantik hajmini o
’
rganishni hamda shu asosida ularni muvofiqlashtirish, tartiblash va 
tasniflashni o
’
rganishni dolzarb qiladi. Masalan, atamalarni tasniflash va tizimlashtirish 
tamoyillarining yetarli darajada rivojlanmaganligi, atamalarni tartibga solish va tasdiqlashni tartibga 
soluvchi hujjatlar yo
’
qligi bilan bevosita bog
’
liq, tibbiy bilimlarning turli sohalarida ilmiy 
ma
’
lumot almashishda jiddiy to
’
siq bo
’
lib qolmoqda. 1989 yilda tibbiy terminologiyani tartibga 
solish va muvofiqlashtirish bo
’
yicha Butun ittifoq konferentsiyasida tibbiy terminologiyada 
umumiy qoidalar zamon talablariga javob bermasligi ta
’
kidlandi. Chunki lingvistik faktlarni 
tizimlashtirishning bir usuli bu ularning sinonim qatorga joylashishidir, keyin tibbiy atamalarni 
soddalashtirish imkoniyatlaridan biri sifatida sinonimik munosabatlarni tildagi tizimli ulanish 
turlaridan biri sifatida ko
’
rib chiqish mumkin. Tibbiy terminologiya, insoniyat faoliyatining eng 
muhim sohasi - odamlarni davolash va hayotini saqlab qolish uchun [3] mutaxassis bilimlari va 
fikrlarini taqdim etish vositasi sifatida, turli xil tillar materialida turli xil til bilimlari va tushunish 
paradigmalarida o
’
rganilganiga qaramay, ta
’
sirchanlik darajasi har xil, hali sinonim tahlil 
mavzusiga 
aylanmagan. 
Shu 
bilan 
birga, 
zamonaviy 
atamashunoslik 
va 
tibbiyot 
terminologiyasining yutuqlari terminologiyada sinonimik munosabatlarni keng o
’
rganish uchun 
zarur nazariy asos yaratganligini tan olish kerak. Shunday qilib, tibbiyot terminologiyasida 
sinonimiya muammosining rivojlanishidagi boshlang
’
ich nuqta - bu atamaning bir xilligi, 
qisqarishi, hissiy neytrallik kabi belgilarining g
’
oyasi o
’
zgarishi. Bundan tashqari, tibbiy atamani 
mutlaqo maxsus so
’
z sifatida terminning o
’
ziga xosligi va rivojlanishida ifodalangan narsa nafaqat 

---