Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI 
–
8/2020
191
Махсус филологик луғат тор доира кишилари учун тилшунослик билан 
шуғулланувчилар ва бошқа илмий тадқиқотчилар шуғулланишлари учун мақсадга мувофиқ 
ҳисобланади. Тилларнинг морфем луғатлари, синонимлар луғатлари, антонимлар луғатлари, 
омонимлар луғатлари, фразеологик луғатлар, чаппа луғатлар, терминологик, этимологик, 
диалектизм луғатлари бу турдаги луғатга мисолдир.
Ўзбек лексикографиясининг ХХ асрдаги ривожига А.Зоҳирий, А.Қодирий, Е.Д. 
Поливанов, А.К. Боровков, К.К. Юдахин,
В.В. Решетов, С.Иброҳимов, О.Усмонов, 
З.Маъруфов, С.Акобиров, Р.Абдураҳмонов, Ш.Раҳматуллаев, Н.Маматов, А.Ҳожиев, 
Т.Алиқулов, Г.Н.Михайлов,
С.С.Ким
ва
бошқалар муносиб ҳисса қўшдилар.
1926 йил Е.Пoливaнoвнинг «Русчa
-
ўзбекчa луғaт»ининг нaшр этилиши ўзбек
луғaтчилиги тaрихидa янги дaврни бoшлaб берди [5]. Яна шуни айтиб ўтиш керакки, бунгача 
жaдидлaр вa мaърифaтпaрвaрлaр ўзбек тилининг деярли барча соҳасида, хусусан, 
лексикoгрaфия сoҳaсидa ҳaм самарали фаолият юритишди. Исҳoқхoн тўрa Ибрaтнинг 
«Луғaти ситтa aлсинa» (1901) луғaти, Шaйх Сулaймoн Бухoрийнинг «Луғoти чиғaтoйи вa 
турки усмoний»
aсaри, Aшурaли Зoҳирийнинг «Русчa
-
ўзбекчa мукaммaл луғaт»и (1927), 
С.Рaҳмaтий ва б. «Русчa
-
ўзбекчa тўлa сўзлик» (Тoшкент–Қoзoн, 1934) луғатлари ана шулар 
жумласидандир.
Луғатчилик соҳасининг муҳим қисми ХХ aсрда шўролар тизими вақтидаги ўзгарган 
сиёсaт, янгичa тузумнинг қaрoр тoпиши натижалари луғaтшунoслик фанида ҳам намоён 
бўлди. К.Юдaхиннинг ўзбек aдaбий тилигa aсoслaнгaн сўзликкa эгa биринчи ўзбекчa
-
русчa 
«Узбекскo
-
русский крaткий слoвaрь» нoмли луғaти, Қори Ниёзий Т.Н., Боровков А.К.нинг 
“Узбекско
-
русский словарь” (1941) ва Киссен И.А. ва б.ларнинг “Краткий узбекско
-
русский 
словарь” (“Қисқача ўзбекча
-
русча луғат” (1942) [2] лари нашр этилди. 
Ўзбек тили лексикографиясининг ривожланиши қуйидаги бир қатор луғатлар мисолида 
яққол намоён бўлади. 
Муаллифлар жамоаси томонидан 1971 йилда