Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOM
А
SI 
–
8/2020 
90
бўйича бой тажриба йиғилган бўлиб, шу билан бир вақтда минглаб корхона, ташкилот, 
фирма, институт ва бошқа фойдаланувчиларга тижорат асосида хизматлар кўрсатиш ҳам 
кенг йўлга қўйилган. 
Давлат статистика органлари фаолиятини таҳлил қилар эканмиз, яқин вақтларгача улар 
иқтисодиётни бошқаришнинг режали
-
маъмурий тизими шароитида фаолият кўрсатиб келиб, 
асосан директив режаларни бажариш ва тезкор назоратни амалга ошириш билан 
кифояланган, бу эса статистик ахборотларнинг ҳажми, таркиби ва сифатига жиддий таъсир 
қилган. Статистик ҳисоботлар
шакллари ва ундаги кўрсаткичлар сонининг узлуксиз ортиб 
бориши статистик кузатувларни ташкил қилишда экстенсив усулларнинг кучайишига олиб 
келиб, бошқа фойдаланувчилар манфаатлари эътиборга олинмаган.
Тадқиқотларимиз шуни кўрсатмоқдаки, иқтисодий таҳлил математик статистика 
усуллари ва динамик қаторлардан кенг фойдаланишга асосланади. Статистик масалаларни 
ушбу усуллар билан ечишда АКТдан кенг фойдаланиб, унда амалий дастурлар пакетлари 
муҳим ўринни тутиб, одатда улар бир ёки бир нечта таҳлил усулларини ечишга 
йўналтирилган бўлади. Юқоридагилардан келиб чиққан ҳолда ахборот оқимлари схемасини 
тавсифловчи асосий параметрлар бўлиб қуйидагилар ҳисобланади:
•
статистик ахборотларни йиғиш ва қайта ишлашни амалга оширувчи ташкилотлар 
сони;
•
статистик ахборотларни йиғиш ва қайта ишлашни амалга оширувчи ташкилотларнинг 
ҳудудий жойлашуви;
•
статистик маълумотларни йиғиш ва қайта ишлаш технологик жараёнидаги давлат 
статистика тизими ташкилотлари ўртасида функцияларнинг тақсимланиши;
•
статистик ахборотлар оқимларининг йўналишлари;
•
ахборот оқимларининг ҳажми.
1-
расм. Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика қўмитаси ҳисоблаш тармоғининг архитектураси
 
Ахборот тармоқларининг ҳар даражасидаги ахборот оқимларининг йўналиши ва ҳажми 
статистик ахборотларни йиғиш ва қайта ишлаш билан боғлиқ технологик жараёнлардаги 
функцияларнинг тақсимланишига боғлиқдир. Статистик ахборотларни йиғиш ва қайта 
ишлашнинг мавжуд технологияси статистика тизимининг турли бўғинларида функцияларни 
1-
расмдагича тақсимлайди. ДСҚ да статистика ишларини амалий бажариш жараёнларида 
қўмита ҳисоблаш тармоғининг ҳудудий
-
иерархик таркибига мос равишда ахборот оқимлари 
шаклланиб, унинг архитектураси 1
-
расмда келтирилган. Бундан ташқари, айрим бирламчи 

---