|
XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI
–
9/2020
137
Аммо асрлар давомида ривожланиб, мукаммал шахсни
шакллантириш учун муҳим бўлган
кураш спорт турига қарамлик йилларида муносабат жуда қолоқ даражада қолди. Шунингдек
бу спорт тури билан боғлиқ қадриятларни йўқотишга ҳаракат қилинди. Буни биргина
мустамлакачиликдан олдин элда
-
юртда ўзининг баходирлиги ва паҳлавонлиги билан шуҳрат
қозонган инсонларни исмига “полвон” ибораси қўшиб
Шухрат полвон, Ражаб полвон,
Саъдулла полвон ва ҳоказо кўринишда айтилган бўлса, подшолик мустамлакаси ва
подшолик ҳукмронлиги даврида 130 йилдан ортиқ давом этган муддатда бу
қадриятларимизнинг саёзлашишига, ижтимоий ҳаётимиздан суғуриб олишга ҳаракат
қилинди.
Чунки, ўзбек халқига мос миллий қадриятларнинг ривожланиб бориши энг аввало уни
ифодаловчи урф
-
одат ва анъаналар, ва улар йўғрилган кураш ва шунга ўхшаган миллий
мусобақалар ва миллий ўйинларга боғлиқдир. Шундай бир мураккаб вазиятда ҳам жисмонан
ва маънан етукликда курашнинг аҳамиятини англаган ва миллий қадриятларига содиқ қолган
тор доирадаги полвонлар кураш ва у билан боғлиқ маросим анъаналарга содиқ қолишди
.
Неча минг
йиллардан бери кураш нафақат ўзбек халқининг жанг санъати тури, балки
ўзбек халқининг эгилмас миллий руҳи, менталитети ва кўп асрлик қадриятлари намоён
бўладиган миллий ўйин даражасидан халқаро спорт тури даражасига кўтарилган миллий
урф
-
одатларимизнинг бир бўлагидир. Шунинг билан бирга кураш халқимиз тарихида
шахснинг ривожланишида муҳим роль
ўйнаб келаётган халқимизнинг кўп асрлик комил
инсон концепциясини
бир бўлаги ҳамдир. Ўша бўлакни мустақиллик йилларида
ҳалолликнинг пировард мақсади, ҳалолликка тўғри тушунишни ўзини қоидасига айнатирган
бу миллий спорт тури яна бир бор ўз тарихига бефарқ бўлмаган халқнинг ва давлатнинг
эътиборига тушди ва бу муҳим иш бўлди. Мустақиллик йилларида Ўзбекистонда бу спорт
турини ривожланиши ва ёшларнинг мехрини қозониши учун Биринчи Президент Ислом
Каримов томонидан кўплаб ишлар амалга оширилди.
Бу ишлар замирида спорт
соҳасини
ривожлантириш ва ёшларни шу соҳа орқали баркамол қилиб тарбиялаш мақсадлари мавжуд
бўлган. И. Каримов таъкидлаганидек “Бугунги кунда униб
-
ўсиб келаётган, баркамол авлод
бўлиб вояга
етаётган ёшларимизнинг барчаси ўз ҳаёти, ўз келажагини спортсиз тасаввур
этолмайди” [2]. Бу спорт тури оммалашиб, жаҳон спорт майдонида ўз ўрнини топди. “Кураш
бўйича Ўзбекистон Миллий Федерацияси
1992 йил 11 мартда Тошкентда рўйхатдан ўтган.
Федерация ИКА нинг Ўзбекистондаги филиали ҳисобланади ва ИКА
га мамлакатда курашни
ривожлантиришда ёрдам беради. Федерация курашни Ўзбекистонда энг ривожланган спорт
турига айлантириш ҳамда уни жаҳон ареналаридаги мавқеини ошириш билан шуғулланади”
[3]. Ўзбекистоннинг чорак асрдан ошиқроқ қисқа тарихига мурожаат қилар эканмиз,
мамлакатимизда ва халқаро майдонда давлатимиз томонидан қуйидаги ишлар амалга
оширилганлигини кўришимиз мумкин.
Биринчидан, соғлом турмуш тарзини йўлга қўйиш ва бу жараёнда халқаро тан
олинган
спорт турларини оммалаштириш билан биргаликда миллий спорт турини ёшлар ўртасида
кенг ёйилиши учун турли тарғибот ишлари амалга оширилди.
Иккинчидан, мамлакатимизда тизимли ва босқичма
-
босқич тарзда кураш бўйича
мустақиллигимиз йилларида турли миллий ва халқаро турнир ва мусобақалар ташкил
қилинди. Биргина мустақиллигимизнинг дастлабки йилида бу соҳа бўйича ташланган энг
биринчи муҳим қадамлардан бири 1991 йил 7
-
10 август кунлари Қашқадарё вилоятининг
Шаҳризабз туманидаги Мираки санаториясида Марказий Осиё ва Қозоғистон курашчилари
иштирокида йирик мусобақаларнинг ўтказилганлигидир. Айнан ўша мусобақа ўзидан
олдинги мусобақалардан курашнинг миллий тарихий ривожланишига таянилган ҳолдаги
мутлақо янги қоидалари бўйича кураш олиб борилганлиги билан бошқа мусобақалардан
фарқ қилиб турган.
Учинчидан, кураш спорт тури, унинг тарихи, бу тарихий спорт тури билан боғлиқ
тарихий шахсларнинг номларини тикланиши ҳамда таниқли қаҳрамонлар ва тарихий
шахслар ёрқин хотирасига бағишланган мусобақалар ўтказилди. Масалан Қоракўлда –
Турсун
ота, Шаҳризабзда –
Амир Темур, Сурхондарёда
-
Ат
-
Термизий, Бухорода –
Баҳовуддин Нақшбандий, Андижонда –
Бобур Мирзо, Хоразмда –
Паҳлавон Маҳмуд
номларига атаб ўтказилган тадбирлар шулар жумласидандир.
Do'stlaringiz bilan baham: |
