Xorazm ma ’ mun akademiyasi axborotnomasi – /2020 Ўзбекистон республикаси фанлар

XORAZM MA
’
MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOM
А
SI 
–
12/2020 
56
vositalarni korxona xavfsizligi yoki atrof-muhitni muhofaza qilish uchun sotib olish mumkin. Bunday 
aktivlardan foydalanishning foydasi korxonaning o'z faoliyatini davom ettirish huquqi hisoblanadi. 
Korxonaning asosiy vositalariga nisbatan biz ulardan foydalanish yoki o'zgartirish bo'yicha mavjud 
cheklovlarga e'tibor qaratamiz. Xususan, korxona davlat tomonidan tarixiy yodgorlik sifatida himoyalangan 
ko'chmas mulk ob'ektiga ega bo'lishi mumkin. Bunday mol-mulk qiymatini eng antiqa buyumlar tashkil etadi. 
Ular korxonaga iqtisodiy foyda keltirsa-da (masalan, korxona ofisining obro' - e'tiborini oshirish yoki mijozlar 
sadoqatining omillaridan biri), ammo ularning qiymatini amortizatsiya yo'li bilan sarflamaydi. Aksincha, 
antikvarlarning qiymati vaqt o'tishi bilan ortadi. Biz uni amortizatsiya qilmaslikka qaror qildik. 
2. Aktivning qiymati ishonchli tarzda baholanishi mumkin. Odatda, asosiy vositalarning qiymatini 
baholash bilan bog'liq muammolar yuzaga kelmaydi (baholash haqida ko'proq ma'lumot olish uchun pastga 
qarang). 
3. Asosiy vositalar ishlab chiqarish jarayonida iste'mol qilinmaydi, balki amortizatsiya orqali tayyor 
mahsulot narxiga o'tkaziladi. Amalda, MHXS (IAS)ga muvofiq asosiy vositalar ko'pincha korxona ishida bir 
yildan ortiq foydalaniladigan aktivlarni o'z ichiga oladi. 
Asosiy vositalarni saqlash uchun ehtiyot qismlar va uskunalar odatda qimmatli qog'ozlar sifatida 
hisobga olinadi va ular ishlatilgan davrda iste'mol sifatida e'tirof etiladi. Shu bilan birga, zaxira qismlar, agar 
ular bir nechta hisobot davri (yil) dan foydalanilsa yoki korxonaning iqtisodiy foydasini faqat asosiy vositalar 
bilan uzviy bog'liq holda olib boradigan bo'lsa, asosiy vositalar sifatida tasniflanishi mumkin. 
MHXS (IAS) 16 asosiy vositalarning alohida ob'ektini aniqlamaydi. Shunday qilib, muayyan holatlarda, 
aktivni asosiy vositalar ob'ekti sifatida tan olish to'g'risida qaror qabul qilishda professional qaror katta rol 
o'ynaydi. Ba'zan asosiy vositalarning bitta inventarizatsiya ob'ekti sifatida hisob-kitob qilish uchun asosiy 
vositalarning mezonlarini qondiradigan bir nechta kichik ob'ektlarni (masalan, asboblar) birlashtirish o'rinli 
bo'lishi mumkin. 
Telekommunikatsiya sohasida faoliyat yuritayotgan korxonalar uchun hisobotlarni tuzishda, ko'pincha, 
masalan, turli telefon uskunalarini telefon podstansiyasi darajasiga birlashtirish zarur bo'ladi. Bu sizga aniqroq 
baholash imkonini beradi va ko'pincha bunday ob'ektlarning qiymatini oshiradi, chunki guruhlangan ob'ektlar 
katta pul oqimlarini yaratishga imkon beradi.