Xitoy tili tarixi

2.2. 

“j” tovushi bilan boshlanadigan talaffuzi har xil, ma’nosi ham har xil bo’lgan 

iyerogliflarning tahlili 

“

间” iyeroglifi. 

 

“

间” ieyroglifi ikki xil talaffuzga ega iyeroglif hisoblanadi. 

177

Uning birinchisi o’qilishi 

“jiān” bo’lib, birinchi tonda o’qiladi. Bunday o’qilganda iyeroglif “orasida, o’rtasida, ichida”, 

                                                 

176

 

“小学多音多义字手册”(Boshlang’ich maktablar uchun ko’p talaffuzli, ko’p ma’noli so’zlar qo’llanmasi), 沈棪, 

Pekin, 1990 yil, 128-bet 

177

 

“小学多音多义字手册”(Boshlang’ich maktablar uchun ko’p talaffuzli, ko’p ma’noli so’zlar qo’llanmasi), 沈棪, 

Pekin, 1990 yil, 140-bet 

---

“xona, bo’lma, uy” ma’nolarini anglatishi mumkindir. Mazkur quyidagi so’zlarning tarkibida 

kelganida aynan shunday talaffuzga ega bo’ladi: “o’rtasida, markazida” degan ma’nolarni 

anglatadigan ikki bo’g’inli “

中间” (zhōngjiān) so’zining ikkinchi bo’g’ini bo’lib kelganida; 

“xalqona, xalq ichida” ma’nolarini anglatuvchi ikki bo’ginli “

民间” (mínjiān) so’zining ikkinchi 

bo’g’ini bo’lib kelganda; “vaqt, davr, muddat” kabi ma’nolarni ifodalovchi ikki bo’g’inli “

期间” 

(qíjiān) so’zining ikkinchi bo’g’ini bo’lib kelganda va hokazo. Bunday misollardan ko’rinib 

turibdiki, “

间” iyeroglifi birinchi ohangda o’qilganida ko’pincha so’zlarning oxirgi bo’g’ini 

bo’lib kelar ekan. Iyeroglifning ikkinchi talaffuzi to’rtinchi ohangdagi “jiàn” kabi o’qiladi va 

“”ikki hodisa o’rtasidagi masofa, ikki hodisa o’rtasidagi vaqt davri” va “yagan qilmoq, 

siyraklashtirmoq” kabi ma’nolarni anglatishi mumkin. Quyidagi gaplarda “

间” iyeroglifi aynan 

to’rtinchi ohangda o’qiladi: ikki bo’g’inli “bilvosita, egri yo’l bilan” kabi ma’nolarni 

bildiradigan “

间接” (jiànjiē) so’zining birinchi bo’g’ini bo’lib kelganida; “oraliqdagi masofa, 

oraliq” ma’nolarini bildiruvchi ikki bo’g’inli “

间隙” (jiànxì) so’zining birinchi bo’g’ini bo’lib 

kelganida va hokazo. Iyeroglifning gapda ishtirok etishiga e’tibor qaratamiz: 

小书法家伍卫，天天练字，从不间

(jiàn)

断。

 

(Xiǎo shūfǎ jiā wu wèi, tiāntiān liàn zì, cóng bù jiànduàn.) 

Kichkina xattot Wuwei har kuni iyerogliflarni yozishni mashq qilardi, hech ham tanaffus 

qilmasdi. 

课间

(jiān)

活动真是丰富多彩。（

“

课间十分钟

”

）

 

(Kè jiān huódòng zhēnshi fēngfù duōcǎi. (“Kè jiān shí fēnzhōng”)) 

Tanaffuslardagi mashg’ulotlar rostdan ham turli-tumandir. (“O’n daqiqalik tanaffus”) 

Yuqorida keltirilgan ikkita gapning birinchisida “

间” iyeroglifi “间断” (jianduan) so’zining 

tarkibida kelib “tanaffus, tanaffus qilmoq” ma’nosini anglatmoqda va gapda kesim vazifasini 

bajarmoqda. Bu so’zning tarkibida “

间” ieyroglifi “jiàn” tarzida o’qiladi. Ikkinchi gapda “间” 

iyeroglifi “

课 间 ” so’zining tarkibida kelib “tanaffus (darslar o’rtasidagi tanaffus)” degan 

ma’noni anglatmoqda va mazkur gapda eganing aniqlovchisi vazifasini bajarmoqda. Bunday 

ishlatilganda “

间” iyeroglifi birinchi ohangda “jiān” kabi talaffuz qilinadi.