Xirurgik kasalliklar

 
 
 
51-rasm. Varikoz kasalligida venoz reflyukslar sxemasi. 

---

221 
Klinik manzarasi va diagnostikasi. 
Chap oyoq o’ng oyoqdan ko’ra 
ko’proq zararlanadi, ikki tomonlama zararlanish 35-43% xollarda uchraydi. 
Bemorlarning 75-80%da katta teri osti venasi, 5-10% kichik teri osti venasi 
zararlanadi, bemorlarning 7-10% patologik jarayonga ikkala vena tortiladi. 
Kasallikning klinik manzarasi uning bosqichlariga, asoratlari bor-yo’qligiga 
ko’ra turli-tuman bo’ladi. Kasallikning kechishida latent faza, kompensatsiya, 
subkompensatsiya va dekompensatsiya bosqichlari farq qilinadi. 
Venoz qon aylanish kompensatsiyasida bemorlar tik turilganda ro’y-rost 
ko’rinadigan va egri-bugri yo’llar, tugunlar, bo’rtib chiqqan chigallar 
ko’rinishidagi kengaygan venalar borligidan shikoyat qiladilar. Bemorlarni 
oyoqning o’rta darajada og’irlashishi, to’laligi, vertikal holatda charchab qolishi 
bezovta qiladi. Oyoqda shishlar yo’q yoki kechga tomon paydo bo’ladi va dam 
olingandan so’ng yo’qoladi. Bemorlar mexnatga layoqatli bo’ladilar. 
Subkompensatsiya bosqichida oyoq tez charchaydi, shishganday sezgi 
paydo bo’ladi, og’ir tortadi, pastki mushaklar tortishadi, terisi qichishadi, 
paresteziya, boldir va oyoq panjasida shish paydo bo’ladi. Shishlar kechga 
tomon yoki uzoq vaqt oyoqda turilganda paydo bo’ladi. Tungi dam olishdan 
keyin ertalab ular yo’qoladi, biroq dam olishdan so’ng hamisha 
yo’qolavermaydi. Ichki to’piq ustida tsianoz va teri pigmentatsiyasi paydo 
bo’ladi. 
Dekompensatsiya bosqichida doimiy shish, uvishib qolish, zararlangan 
tomonda qichishish paydo bo’ladi. Boldir yug’on tortadi, tsianozga uchraydi, 
shishadi. Shishlar tez ketmaydi, tungi uyqudan so’ng yo’qolmaydi. 
To’qimalarning trofik buzilishlari, dermatitlar, skleroz, teri osti kletchatkasi 
induratsiyasi qo’shiladi. Varikoz kasallik asoratlari: trofik yaralar, 
tromboflebitlar, varikoz kengaygan venalardan qon ketishi, ikkilamchi 
limfedema, ekzema qo’shiladi. 

---

222 
Trofik yaralar odatda yakka, ba’zan ko’p sonli bo’ladi, boldir uchdan bir 
pastki qismining ichki yuzasida joylashadi. Yaralar yassi, ularning tubi silliq 
chetlari notekis shaklda, ajralma kam chiqadi. 
Varikoflebit – varikoz venalar kengayishi tromboflebitida venalar yo’li 
bo’ylab qattiqlashishi, og’riydigan zich tugunlar paydo bo’lishi, qizarishi va 
yurish qiyinlashuvi hamda umumiy va mahalliy harorat ko’tarilishi kabi belgilar 
paydo bo’lishi bilan rivojlanadi. 
Venalarning varikoz kengayishidan qon ketishi – yupqalashib va teri bilan 
birikib ketgan vena arzimas darajada shikastlanganda yuz beradi. Shikastlangan 
vena distal qismiga bosuvchi bog’lam yoki jgut yordamida qon ketishini 
osongina to’xtatish mumkin.
Qiyosiy tashxis posttromboflebitik sindromi, yuzaki venalarning ikkilamchi 
kompensator varikoz kengayishi, venalarning tug’ma kasalliklari (Parks-Veber-
Rubashev va Klippel-Trenone sindromi) bilan o’tkazish lozim.