Xirurgik kasalliklar

Diagnostik tekshirish usullari 
Me’da shirasi analizi.
Tekshiruv nahorda o’tkaziladi. Me’da ingichka 
zond bilan zondlanadi va yig’ilgan suyuqlik aspiratsiya qilinadi. So’ngra 1 soat 
mobaynida suyuqlikni doimiy aspiratsiya qilib, kislotaning bazal ishlanishi 
tekshiriladi. Kislotaning bazal
 
ishlanishi ko’rsatkichlari bo’yicha vagus tonusi 
va uning sekretor apparatga ta’siri to’g’risida bilvosita xulosa chiqarish mumkin. 
Maksimal gistamin (pentagastrin) testi – sekretsiyani o’rganishning eng 
ahamiyatli usullari: me’da shirasining ajralishi bo’yicha shilliq parda 
patomorfologiyasi holatiga baho berish mumkin. Gistaminning qo’shimcha 
ta’siri bo’lishi mumkinligini hisobga olib, oldindan antigistamin preparatlar 
yuboriladi. Me’da suyuqligi 1 soat ichida (0,024 mg/kg dozada gistamin 
yuborilgandan keyin 30 minut o’tgach) aspiratsiya qilinadi. Sekretsiya hajmi, 
umumiy kislotalik va ozod xlorid kislota titrlash birliklarida, xlorid kislota debiti 
mmol/soat hisobida quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi: 
Maksimal gistamin (pentagastrin) testlarining quyidagi normativlari farq 
qilinadi: soatlik ajralishi – soatiga 180-220 ml; kislotaning bazal
 
ishlanishi – 
soatiga 18-20 mmol; yoshi ulg’aygan va keksa odamlar uchun ular birmuncha 
past – soatiga 15-20 mmol. Normada bazal sekretsiya ko’rsatkichlari: soatlik 
ajralishi – soatiga 50-100 ml; kislotaning bazal ishlanishi – soatiga 4,5-5,5 
mmol. 
Me’da yarasida sekretsiya ko’rsatkichlari normoatsid yoki gipoatsid, o’n 
ikki barmoqli ichak yarasida – giperatsid (soatiga 40-45 mmolgacha), 
sekretsiyaning birmuncha yuqori ko’rsatkichlarida (gipersekretorlar) Zollinger-

---

322 
Ellison sindromi bo’lishi mumkinligi hakida o’ylash lozim (bunday hollarda 
zardob gastrinini o’rganish zarur). 
Xollander insulin testini qo’llanishda 10 kg tana og’irligiga 2 TB hisobidan 
venaga insulin yuboriladi, unda me’da shirasini 2 soat ichida yig’iladi (har 15 
minutda 8 portsiya). Test qondagi qand miqdorini nazorat qilgan holda 
o’tkaziladi. Bu testni qo’llanish adashgan nervning me’da sekretsiyasiga 
ta’sirini tadqiq qilish imkonini beradi. Biroq, u Key testiga qaraganda kam 
ma’lumot beradi, u hozirgi vaqtda ham qo’llaniladi. Yoshi ulg’aygan va keksa 
odamlarda me’da sekretsiyasini tekirishda Key testi bilan chegaralanish lozim.