Xirurgik kasalliklar

Surunkali pankreatit
Surunkali pankreatit mustaqil kasallik hisoblanmay, balki o’tkir 
pankreatitning davomi va natijasi bo’lgan bosqichi – holati hisoblanadi. 
Klassifikatsiyasi: Surunkali pankreatitning turli klinik kechishi bilan farq 
qiladigan quyidagi formalari tafovut qilinadi (M.I. Kuzin va muallifdoshlari). 
1. Surunkali qaytalanadigan pankreatit. 
2. Surunkali og’riqli pankreatit. 
3. Surunkali pankreatitning latent (og’riqsiz) formasi. 
4. Soxta tumoroz pankreatit. 
5. Surunkali kalkulyoz pankreatit. 

---

502 
6. Surunkali soxta kistali pankreatit. 
Etiologiyasi.
Surunkali pankreatitning etiologik omillari qatoriga me’da 
osti bezi bilan anatomik va fiziologik jihatdan bog’langan a’zolarning (o’t 
pufagi, o’t yo’llari, jigar, me’da, o’n ikki barmoqli ichak) turli zararlanishlarini, 
alkogolizm, ozib ketish, turli dori-darmonlar va kimyoviy omillar ta’siri, me’da 
osti bezi shikastlari, o’tkir va surunkali infektsiyalar, intoksikatsiya, bez yo’li 
sistemasi, me’da osti bezidagi o’zgarishlarni (birlamchi o’smalar) kiritish 
mumkin. 
Patogenezi. Surunkali pankreatitning o’tkir pankreatit patogenezi bilan 
ko’p o’xshash tomonlari bor. Kasallik qaytalanishi jarayonga me’da osti 
bezining yangi-yangi bo’limlari tortilishiga olib keladi, bu vaqti kelganda 
funktsional parenximaning chandiqli biriktiruvchi to’qima bilan almashinuviga 
sabab bo’ladi, bez yo’llarida va paravazal kletchatkadagi sklerotik 
o’zgarishlarga olib keladi. 
Patologik anatomiyasi
. O’tkir va surunkali pankreatit me’da osti bezi 
atsinoz xujayralarining o’z-o’zini hazm qilishi, yallig’lanish reaktsiyasi 
rivojlanishi, jonsizlangan parenxima o’rnida biriktiruvchi to’qima o’sib 
qalinlashishi, jarayon avj olganda esa a’zo sklerozi bilan o’tadigan nekroz bilan 
xarakterlanadi. Biriktiruvchi to’qima jadal rivojlanishi natijasida bez zichlashadi 
va aksariyat hollarda, hajmi o’zgaradi. Mikroskopik tekshirishda to’qima fibrozi 
bilan bir vaqtda uning yallig’li infiltratsiyasi, lipomatoz, bez yo’llari devorida 
yallig’lanish o’zgarishlari kuzatiladi. Ba’zan bez yo’li bo’shlig’i obliteratsiyasi: 
bez to’qimasiga tuzlar va kaltsiy yig’ilishi natijasida ko’p sonli mayda kistalar 
topiladi.