“Ximoyaga ruhsat etildi” Pedagogika fakulteti dekani, g f. n., dotsent K. Boymirzayev

Jismoniy  tarbiya  va  mehnat  tarbiyasi.  Pestalotssi  bolaning  barcha 

jismoniy  kuchlari  va  imkoniyatlarini  o‘stirishni  ularni  jismoniy  jihatdan 

tarbiyalashning  maqsadi  deb,  bolaning  harakatga,  o‘ynashga,  bir  joyda  o‘tirib 

qolmaslikka,  hamma  narsaga  yopishishga,  hamisha  harakatda  bo‘lishga  majbur 

qiluvchi tabiiy intilishini jismoniy tarbiyalashning asosi, deb hisobladi. 

---

33 

 

Pestalotssi  inson  shaxsini  kamolotga  yetkazishda  jismoniy  tarbiyaga  juda 

katta  ahamiyat  beradi  va  uni  bolalarning  o‘sishiga  kattalarning  oqilona  ta'sir 

ko‘rsatishining birinchi turi, deb hisobladi. 

Yuqorida  ko‘rsatib  o‘tilganidek,  o‘qitishni  unumli  mehnat  bilan  qo‘shib 

olib borish Pestalotssining pedagogik tajribasi va nazariyasidagi asosiy qoidalardan 

biri bo‘ldi. Pestalotssining fikricha (“Lingard va Gertruda” romanida yozilishicha) 

maktabda  bolalar  kun  bo‘yi  yigirish  va  to‘qish  dastgohlarida  ishlash  bilan  vaqt 

o‘tkazadilar;  maktab  huzurida  yer  uchastkasi  bo‘lib,  bu  uchastkada  har  bir  bola 

o‘ziga  ajratib  qo‘yilgan  paykaldagi  ekinlarni  parvarish  qiladi,  chorva  mollarini 

parvarish  qiladi.  Bolalar  zig‘irpoya  tolasini  va  junni  ishlashni  o‘rganadilar, 

qishloqning  eng  yaxshi  xo‘jaliklari  bilan,  shuningdek,  hunarmandchilik 

ustaxonalari  bilan  ham  tanishadilar.  O‘qituvchi  ish  vaqtida,  shuningdek,  ishdan 

bo‘sh  vaqtlarida  bolalar  bilan  mashg‘ulotlar  o‘tkazadi,  ularga  savod,  hisob  va 

turmush  uchun  zarur  bo‘lgan  boshqa  bilimlarni  o‘rgatadi.  Pestalotssi  odamning 

kamolotga yetishi uchun mehnat tarbiyasining ahamiyati katta ekanini uqtirib o‘tdi. 

U ish vaqtida “bolalarning ko‘nglini xushvaqt qilish va aqlini o‘stirishga” intildi. 

Shuningdek,  u  mehnatkashlarning  bolalarini  kelgusida,  “industriya”da,  sanoat 

korxonalarida ishlashga tayyorlashga harakat qildi.