Ximiya-texnologiya fakulteti

I.4. Akroleinnin’ fizikaliq ha’m ximiyaliq qa’siyetleri
Fizikaliq qa’siyetleri.
Akrolein – ren’siz (ashiq sari ren’li), ju’da’ o’tkir da’mge iye ha’m ju’da’ o’tkir iyisli, jen’il suyiqliq bolip, 52,4C da qaynaydi, jaqti jalin menen janadi, suw u’stinde qalqip turadi ha’m suw menen ha’r tu’rli qatnasta eriydi.
Ximiyaliq qa’siyetleri.
Aldegid gruppasinin’ aktivligi qos etilen gruppasinin’ qon’silas jaylasiwi sebepli sezilerli da’rejede ko’rinedi.
Akrolein molekulasinin’ quramindag’I uglerod atominin’ elektronlari qos baylanis ju’zesinen ekinshi uglerod atomina qaray jiljiwi (δ+) ha’m aldegid gruppasindag’I uglerodtin’ elektronlari kislorodqa qaray jiljiwi sebepli kislorod atomi (δ-) arqali reakciyag’a kirisedi.
Akrolein an’sat polimerleniw uqiplilig’ina iye bolip, tiykarinan ha’r tu’rli zatlar qatnasinda ayirim organikaliq eritiwshilerde (misali, spirtte) eriytug’in joqari molekulali birikpege aylanadi. A’piwayi saqlaw sha’ra’yatinda ha’tteki en’ taza akrolein turaqsiz bolip tabiladi.
Akrolein ayirim jag’daylarda aling’annan bir neshe minut o’tkennen son’, da’slep taza suyiqliq a’ste – aqirin bulitlana baslaydi, son’ qatti amorf zatqa aylanadi. Bul qatti zat dizakril dep ataladi.
Dizakril ha’r qanday neytral eritiwshilerde erimeydi. Ol konsentrlengen ku’kirt kislotasi, xrom aralaspasi, azot kislotasi, kaustikaliq silti eritpeleri siyaqli ku’shli reaktivler menen ta’sirlesedi, ol a’piwayi temperaturada da turaqli birikpe sanaladi.

• Akrolein an’sat g’ana polimerlenedi, polimerleniw na’tiyjesinde eriytug’in ha’m erimeytug’in birikpelerdi payda etedi:

2. Akrolein toyinbag’an aldegidler menen menen reakciyag’a kirisip, saqiyna tutqan birikpelerdi payda etedi: