Tiykarǵı túsinikler hám texnikalıq kórsetkishler

11- Lekciya.
Lekciya teması. Kólemiy nasoslar
Lekciya jobası.
1. Tiykarǵı túsinikler hám texnikalıq kórsetkishler
2. Porshenli nasoslar.
3. Porshenli nasoslardıń abzallıqları
Tiykarǵı túsinikler hám texnikalıq kórsetkishler
Suyıqlıq ózi iyelegen kameranıń kólemin waqıtı -waqıtı menen ózgertirip, suyıqlıqtıń kirisiw hám shıǵıs jaylari menen waqıtı -waqıtı menen baylanıs etetuǵın suyıqlıq háreketlenetuǵın nasos dep ataladı.
Kólemiy nasos daǵı suyıqlıqtıń háreketi onı jumısshı organ tárepinen jumıs kamerasınan qısıp shıǵarıw arqalı ámelge asıriladı. Jumısshı organ jamlar, jamlar, viteslar, vintlar, plitalar hám basqalar bolıwı múmkin. Jumısshı organdıń háreketleniw ózgeshelikine kóre, volumetrik nasoslar jumısshı organdıń óz-ara háreketine iye bolǵan jamlı nasoslarǵa hám jumısshı organdıń aylanıw yamasa aylanıw háreketi menen aylanatuǵın nasoslarǵa bólinedi.
Kólemiy nasoslar hám kórip shıǵılǵan qanatlı nasoslar ortasındaǵı tiykarǵı ayırmashılıqlar tómendegilerden ibarat :
• kólemli nasostı jetkizip beriw qanatlı nasoslardaǵı sıyaqlı birdey aǵımda emes, bálki ciklik túrde ámelge asıriladı hám jumıs procesiniń hár bir ciklı ushın nasostıń jumıs kólemine teń bólim beriledi;
• oń jılısıwlı nasoslardıń basımlı truba liniyasi assimilyatsiya trubaınan tiyisli shegaralaytuǵın apparatlar menen turaqlı túrde ajıratılǵan ;
• Unamlı ózgeriwshen nasos óz-ózinen isleydi, yaǵnıy. assimilyatsiya trubkasida vakuum jaratılıwma ılayıq ;
• ideal beriw nasos tárepinen islep shıǵılǵan basımǵa baylanıslı emes;
• nasos tárepinen jaratılǵan basım jumısshı organdıń háreket tezligine baylanıslı emes.
Kólemiy nasoslardıń sekundına ortasha aǵımı quydagi formula menen anıqlanadı

Bul erda W - nasostıń ózgeriwi, yaǵnıy. bir ciklda jumısshı suyıqlıq menen almastırılǵan suyıqlıq kólemi (rotatsion nasoslarda krank milini hám rotorni aylandırıw ); n - minutada jumıs ciklleri sanı ; g| v - nasostıń kólemli natiyjeliligi.
Nasostıń kólemli natiyjeliligi haqıyqıy waqıt boyınsha ortasha aǵımdıń ideal teoriyalıq ortasha aǵımǵa qatnasına teń:

Bul erda AQ - nasos daǵı kólemdiń joǵalıp ketiwi (aǵıwlar ).
Oń jılısıwlı nasoslarda kinetik energiyanıń ósiwi ádetde itibarǵa alınbaydı, sol sebepli nasos basımı

Bul erda AQ - nasos daǵı kólemdiń joǵalıp ketiwi (aǵıwlar ).
bul erda p2 hám pj uyqas túrde nasosqa shıǵıw hám kirisiw degi basım bolıp tabıladı. Nasos basımı

Nasostıń zárúrli quwatı :

Nasos quwatı (tutınıw etilgen):

bul erda M - nasos milidagi moment; uyqı - milning múyesh tezligi.
Nasostıń natiyjeliligi - paydalı quwattıń nasos tárepinen tutınıw etiletuǵın quwatqa qatnası :

Kólemlik nasoslarda, qanatlı nasoslarda bolǵanı sıyaqlı, gidravlik h, kólemli t| ki, mexanik hy natiyjeliligi parıq etedi.
Shlangi nátiyjelililik nasos daǵı gidravlik qarsılıqtı engish ushın energiya joǵatilishini esapqa aladı :

Bul erda pt - nasostıń jumıs kamerasında jaratılǵan hám teoriyalıq boshga sáykes keletuǵın indikator basımı.
Najmiy nátiyjelililik suyıqlıqtıń boslıqlar arqalı aǵıwı menen baylanıslı joytıwlardı esapqa aladı hám baylanıslılıq menen anıqlanadı.
Nasos mexanizmlerinde súykelisiw joytıwların esapqa alǵan halda mexanik nátiyjelililik:

Bul erda Nm - jumıs kamerasındaǵı suyıqlıqqa etkazilgan hám qanatlı nasoslardaǵı gidravlik quwatqa sáykes keletuǵın kórsetilgen quwat ; N - Yamasa.
Eger ǵárezlilik ko'paytirilsa hám Nhh ga bólinse, biz alamız.

Bular. Nasostıń natiyjeliligi (jámi) bólekan nátiyjelililik ónimine teń - gidravlik, volumetrik hám mexanik baylanıslılıqqa uqsas.
Porshenli nasoslar.
Hár qıylı dızaynlar menen olardıń barlıǵın ush gruppaǵa bolıw múmkin: 1) bir (ápiwayı ) nasoslar, 2) eki hám 3) úsh tárepleme.
Birden-bir tásirli jamlı nasos apparatınıń diagramması suwretde kórsetilgen. 2. 24 a. Milning bir aylanıwı ushın (eki jamlı zarba) nasos bir assimilyatsiya hám bir túsiriw zarbasini atqaradı.
Bir ciklda almastırılǵan suw kólemi tómendegishe anıqlanadı :


Súwret. 1. Porshenli nasostıń sxeması : a - bir háreket; b - óz-ara háreket
Bul erdan alamız.

Eki tásirli porshenli nasostıń sxeması suwretde kórsetilgen. Eki tásirli nasosda krank mili aylanıwında eki nasos hám assimilyatsiya zarbalari júz boladı. Bul nasostıń aǵımı bir tásirli nasosqa qaraǵanda birdey.
Krank milining bir aylanıwı ushın jam menen almastırılǵan kólem

Bul erda / - porshen rodining maydanı, m2.
Ortasha nasos aǵımı baylanıslılıq menen anıqlanadı.

Úsh tárepleme tásirli nasos úsh tárepleme tásirli bir tásirli nasos bolıp tabıladı. Sonday eken, ortasha azıq retinde ańlatpalanadı.

Eger nasos aǵımın anıqlawda putaq maydanın itibarsız qaldıradigan bolsaq, onıń ekinshi aǵımı ulıwma formuladan anıqlanıwı múmkin.

Bul erda / - nasos háreketleriniń sanı (bir tásirli nasos ushın / = 1, er-hayal / = 2, úshlıq / = 3 hám basqalar ).