Ximiya-biologiya

Ájiniyaz atındaǵı Nókis mámleketlik

pedagogikalıq institutı

“Ximiya-biologiya” fakulteti

2-kurs 2-B Ximiyanı oqıtıw metodikası
tálim baǵdarı talabası Joldasbaeva Mexribannıń
Ekologiyalıq ximiya pa’nınen
“ Atmosferani záhárlewshi zatlar”
degen temada jazǵan
Óz betinshe jumısı

Tapsırǵan: K.Zaripbayev

Qabıllaǵan: S.Abdirahimova
Tema: Atmosferani záhárlewshi zatlar

Reje:

1. Atmosfera pataslaniwiniń aldin aliw hám kemiytiriw jollari.
2. Ózbekistanda atmosferaniń pataslaniwi hám oniń aldin aliw
sharalari.
3. Atmosfera hawasi monitoringi hám normaǵa keltiriw .
4. Issixana effekti.
5. Ozon qatlaminiń jemiriliwi, kislotali jamǵirlar, smog.
6. Insan háreket hám hawa rayi

1. 
   Atmosfera pataslaniwiniń aldin aliw hám kemiytiriw jollari.
   

Atmosfera hawasiniń pataslaniwi túrli aqibetlerǵe alip keledi. Insanlar Salamatliǵiniń jamanlasiwi , jaylar, tariyxiy esteliklerdińjemiriliwi, ósimlik hám haywanlardiń nabit boliwi hám hádiyseler úlken ekonomikaǵa ziyan jetkizedi.
Joqari dárejedeǵi texnogen pataslaniwdiń aldin aliw insanlardiń ózleri ámelge asiriwlari lazim bolgan wazipadir. Hawaniń pataslaniwinińaldin aliw hám kemeytiriwniń túrli jollari bar. Shań, gaz tazalawshi qurilmalar ornatiw, islap shiqariw texnologiyasinózgertiriw, yamasa kem shiǵitli, shiǵindisiz texnologiyaǵa ótiw bul muammoni hal qilishning en istiqbolli jollaridan esaplanadi. Ziyanli karxanalar qallar shetine shiǵariladi, sanitar-ximiya zonalari payda qilinadi.
Ziyanli tásiri dárejesine kóre karxanalar bes klassǵa bólinedi.
Birinshi klass karxanalari ushin sanitar-ximiya zonasiniń biyikliǵi 1000 m.
E kinshi -500 m, Úshinshi-254 300 m.Tórtinshi-100 m, hám Beshinshi-50 m qilip belgilenedi hám kóklemzarlastiriladi. Sanitar-ximiya zonasinda turar jaylar, mektepler, sport maydanshalariniń boliwi múmkin emes. Hazirǵi waqitda hawaniń pataslaniwinda avtotransportniń úlesi asip barmaqda. Dúnya boyinsha 600 mln.dan artiq avtomabil hár kúni hawaǵa júz mińlap tonna záhárli birikpeler shiǵaradi. Avtomobil tútininde 200 dan artiq ziyanli birikpeler, usi qatardan ókpe raki ham basqa oǵir keselliklarni keltirib shiǵariwshi birikpeler (benz(a)piren, qórǵoshin va basqalar) bar. Transport háreketini tartibga solish, metro, elektr transportini rawajlandiriw, yoqilǵi sipatin yaxshilash, dizel va siqilgan gazdan paydalaniw va basqa tadbirlar yirik shaharlar havosining ifloslanishini kamaytirishda muhim ahamiyatga ega. Ekologik toza transport qurallarini jaratiw shu kunning ústinvazifalaridan esaplanadi. Zamanagóy avtotrassa

2.