Xidirov shamshod rahmonovich

Tarixiy manbalar necha turga bo‟linadi va ularning turlari haqida tushuncha bering?

Tarixiy manbalarni ularning umumiy xarakteri, o‘tmishni o‘zida aks ettirishiga qarab oltita asosiy guruhga bo‘lish mumkin:

1. Moddiy (ashyoviy) manbalar– qadimiy obidalar, manzilgohlar, mozorlar, shaharlar, qasrlar va qal'a xarobalari, uy – ro‘zg‘or buyumlari, mehnat va ov qurollari, zebu – ziynat buyumlari, taqinchoqlar va boshqalar.

2. Etnografik manbalar – Xalqlarning kelib chiqishi bilan bog‘liq bo‘lgan materiallar va ma'lumotlardir.

3. Lingvistik manbalar – tilimizdagi uning leksik so‘z boyligi tarkibidagi uzoq o‘tmishdan qolgan, ijtimoiy – iqtisodiy, ma'muriy, yuridik atamalar asosida xalqning ijtimoiy – siyosiy hayotini o‘rganuvchi manbadir.

4. Xalq og‘zaki adabiyoti manbalari – xalq ertaklari, marosim qo‘shiqlari, matal va topishmoqlardir. Og‘zaki adabiyot madaniyatning eng qadimgi qismi bo‘lib, uning ildizi ibtidoiy jamoa va ilk yer egaligi tuzumiga borib taqaladi.

5. Yozma manbalar – Insonning ijtimoiy faoliyati, kishilarning o‘zaro munosabatlarining natijasida yaratilgan, o‘sha zamonlarda sodir bo‘lgan ijtimoiy – siyosiy voqyealarni o‘zida aks ettirgan manbalardir. Yozma manbalar o‘z navbatida ikki turga bo‘linadi: Birinchisi – Oliy va mahalliy hukmdorlar mahkamasidan chiqqan rasmiy hujjatlar (yorliqlar, farmonlar, inoyatnomalar, moliyaviy – hisobot daftarlari, rasmiy yozishmalar); Ikkinchisi – Tarixiy, geokosmografik hamda biografik asarlar (tarixiy voqyealar, geografik joylashuvlar, podsho va hukmdorlarga bag‘ishlangan asarlar).

6. Mo‘jaz rasm – miniatyuralar – qadimgi devoriy rasmlar, tarixiy ashyolar tasviri, nafis mo‘jaz tasviriy san'at namunalari, qo‘lyozma kitoblarga ishlangan rasmlardir.

24.