Xarajatlar hisobining maqsadi, vazifalari va tamoyillari



Download 0,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/18
Sana11.01.2022
Hajmi0,55 Mb.
#351542
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18
Bog'liq
bxarajatlar hisobining maqsadi vazifalari va tamoyillari

Respublika bo’yicha jami 

2079,5 

20,38 

 

Jadvaldan  ko’rinadiki,  2009-yilda  respublikamiz  bo’yicha  mahsulotlar 



tannarxini 2079.5 mlrd. so’mga yoki 20,38 foizga qisqartirishga erishilgan. 

 



Hozirgi  global  moliyaviy-iqtisodiy  inqirozni  bartaraf  etishda  muhim  chora-

tadbirlar qatoriga tannarxni pasaytirishning kiritilishidan xarajatlarning nafaqat 

xo’jalik  yurituvchi  subyektlar  moliyaviy-xo’jalik  faoliyatida,  balkim  butun 

boshli  mamlakat  mamlakat  hayotida  asosiy  ko’rsatkich  ekanligini  bilib 

olishimiz  mumkin.  Shunday  ekan,    xo’jalik  yurituvchi  subyekt  rahbarlari 

(mulkdarlar,  tadbirkorlar,  aksiyadorlar)  hamda  ularning  mehnat  ahli  bu 

ko’rsatkichga jiddiy yondashishlari va doimiy nazorat qilib borishlari zarur.  

Yuqorida  ta’kidlaganimiz  kabi  xo’jalik  yurituvchi  subyektlar  moliyaviy-

xo’jalik faoliyatining asosiy ko’rsatkichlaridan biri, moliyaviy hisobot elementi  – 

bu  xarajatdir.  Har  qanday  korxona,  tashkilot  o’z  faoliyatini  tashkil  qilish 

jarayonida turli xil sarflarni amalga oshiradi, masalan, qishloq xo’jaligida faoliyat 

yurituvchi  fermer  xo’jaligi  qishloq  xo’jaligi  mahsulotini  ishlab  chiqarish  uchun 




 

mehnat  haqi  xarajatlari  (ijtimoiy  sug’urta  ajratmalari  bilan),  urug’lik  va  ko’chat 

materiallari, o’g’itlar, o’simlikni himoya qilish vositalari va  shu kabi boshqa turli 

xarajatlarni amalga oshiradi. 

Xarajatlarga  turli  adabiyotlarda  turlicha  deb  bo’lmasada,  bir-biriga  yaqin 

ta’riflar berilgan, ularning ayrimlari quyidagilar: 

1.

 

Xarajat



  deganda,  hisobot  davrida  korxona  aktivlarining  kamayishi  yoki 

majburiyatlarning ko’payishi tushuniladi

2



2.



 

Xarajat

  –  bu  mahsulotni  ishlab  chiqarish,  tovarlarni  sotish  va  xizmatlar 

ko’rsatish  bilan  bog’liq  bo’lgan  sarflarning  puldagi  ifodasidir

3

,  boshqacha 



qilib  aytganda  ko’zlangan  maqsadga  erishish  uchun  amalga  oshirilgan 

sarflarening puldagi ifodasidir. 

3.

 

Xarajatlar



  –  bu  hisobot  davri  davomida  kompaniya  mulkdorlariga  badal 

to’lovlari  bilan  bo’gliq  bo’lmagan  holda  kapitalning  kamayishida  o’z  aksini 

topgan 

aktivlarning 

chiqarib 

ketilishi 

va 

boshqa 


eskirishi 

yoki 


majburiyatlarning  o’sishi  shaklida  yuz  beradigan  iqtisodiy  naflarning 

kamayishidir 

4

.  


4.

 

Xarajatlar

  –  mahsulotlarning  (tovarlarning)  yetkazib  berilishi  yoki  ishlab 

chiqarilishi,  xizmatlarning  ko’rsatilishi  yoki  boshqa  bir,  xususiy  kapitalning 

kamayishiga  olib  keluvchi,  biroq  uning  qatnashchilar  o’rtasida  taqsimlanishi 

bilan  bog’liq  bo’lmagan  faoliyat  turlarining  amalga  oshirilishi  oqibatida 

aktivlarning  kamayishi  yoki  boshqa  xil  sarflanishi  yoki  /  va  qarzlarning 

(passivlarning) yuzaga kelishidir

5



Keltirilgan  ta’riflarni  schotlardagi  harakatini  ifodalaydigan  bo’lsak, 



quyidagicha bo’ladi: 

 

 



 

 

 



 

                                                           

2

 K.B.Urozov. Buxgalteriya hisobi va audit. T.: “O’qituvchi”, 2004. 245-bet 



3

 Musayev H.N. Audit. T.: “Moliya”, 2003. 143-bet 

4

 S.N.Toshnazarov. Xalqaro hisob asoslari. Ma’ruza matnlari to’plami. Samarqand-2008. 83-bet 



5

 I.A.Zavalishina. Yangicha buxgalteriya hisobi. Amaliy qo’llanma. T.: “Iqtisodiyot va huquq dunyosi”, 

2004. 91-bet

  



 

2810 


9110 

6710 


9420 

100000 


100000 

100000 


100000 

100000 


100000 

C1 


 

5110 


6610 

100000 


100000 

 

 



2-chizma: Xarajatlarning schotlarda ifodalanishi 

Chizmadan  ko’rinib  turibdiki,  aktivlarni  ifodalovchi  schot  kamaymoqda, 

majburiyatlarni ifodalovchi schot esa ko’paymoqda. 

O’zR  Vazirlar  Mahkamasining  1999-yil  5-fevraldagi  54-son  qarori  bilan 

tasdiqlangan  “Mahsulot  (ishlar,  xizmatlar)  ni  ishlab  chiqarish  va  sotish 

xarajatlarining  tarkibi  hamda  moliyaviy  natijalarni  shakllantirish  to’g’risida 

Nizom”  (bundan  keyin  “Xarajatlar  tarkibi…  to’g’risida”gi  Nizom)ga  muvofiq 

barcha xarajatlar quyidagicha guruhlanadi  




Download 0,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish