Xamsa alisher Navoiy xamsa

Kimsaga yolg‘onchi debon qolsa ot,

B u ot ila chorlasalar o ‘z-u yot.

Sidq xitobi yana yonmas anga,

Chin desa ham, xalq inonmas anga. 

Kimki chini el aro yolgbndurur,

Yolg‘oni chinliqqa ne imkondurur?

Necha zarurat aro qolg‘on chog(i,

Chin demas ersang,  dema yolg‘on dog‘i.

---

Yolg'onchi Durroj haqida hikoya

Bir  o'rmonda yovuz  bir  ona  sher yashardi.  U 

vahshatda osmon yolbarsidan qo'rqmas edi. Bola 

ko'rganida  zavqqa  to lib   xursand  bolar,  ammo 

ko'pincha  ularni  chumolilar  talab  tashlashar, 

shu  tufayli  sher  o ‘z  farzandini  og'zida  ko'tarib 

olib yurardi.

0 ‘sha  o'rmonda  bir  durroj  (qirg'ovul)  ham 

yashab, hamisha g‘azabkor sherdan qo'rqib hayot 

kechirardi. Sher dam-badam bolasini tishlaganicha 

o'rmonda har yonga qadam qo^ar ekan, nogahon 

durroj yotgan yerga borib qolsa, u parr etib uchib, 

sherni  seskantirib  yuborar,  shunda  u  tishini 

qattiqroq siqib bolasiga azob berardi.  O'z jigariga 

motam tutgandek bolardi. Ko'ngli bu ishdan ozor 

chekib, durroj bilan do'stlik chorasini izlay bosh- 

ladi. Unga dediki: «Senda mening zarracha qasdim 

yo‘q,  bu so'zlarimga ishonch bilan qara.  Mendan 

vahm  qilmay,  do‘stim-u  sirdoshim  bolgin.  Xur- 

sandchilik  choglarimda  esa  shodligimga  sherik 

bolgin.  Men  ham  sening  ovozingni  eshitib  xur­

sand bolay. Shart shuki, senga biron hayvondan 

zarar yetsa, ovchining to'riga tushib qolsang, yor- 

dam uchun darhol qolim ni cho'zay,  dushmanni 

bir panjam bilan yo‘q qilay. Va’damga sodiq bolib, 

seni dushman tuzogldan xalos qilay!».

Sher  ko‘p  tushuntirib,  o'z  muddaosini  bayon 

qilgach,  durroj  ham  u  bilan  yurakdan  ahd- 

lashdi.  Shundan  keyin  ikkovlarining  o'rtalarida 

mehr-muhabbat  paydo  b olib ,  ko'rganlarning 

havasi keladigan darajaga yetishdi. Sher qayerda 

orom  olib  yotgan  bolsa,  atrofida  durroj  qo'rq-

---

may  parvoz  etar,  xuddi  sulton  boshida  humoy 

aylanib  uchib  turgandek,  sher  boshi  atrofida 

parvozda  bolardi.  Sher  uning  sayrashini  eshi- 

tar  ekan,  ba’zan  yolg'ondan  yordam  so'raganini 

eshitib  qolib,  unga:  «Yolg'ondan  meni yordamga 

chaqirma,  yaxshi  bolm aydi,  to‘g‘ri  so‘z  oldida 

yolg'on yomon qiliq sanaladi», -  deb nasihat qilar- 

di.  Ammo hech  qaysi  hayvondan  qo'rqmaydigan 

bo lib   qolgan  durroj  yolg'onchiligini  tashlamay, 

hazillashgani-hazillashgan edi.

Bir kuni  bir  ovchi uni ushlash  maqsadida o‘z 

to'rini  yoydi.  Durroj  donalarni  yeb,  suv  tomon 

yurgan ham ediki, ovchi to‘rini tortdi. Qush ovozi 

boricha o'zining tuzoqqa tushib qolganidan sher- 

ni:  «Dod!  Meni  tutib  olishdi!» -  deb  ogohlantirsa 

ham, sher uning so‘zlarini har doimgidek aldam- 

chiligi,  hazili  deb  o'yladi.  U  durrojning  bunday 

hazillarini, yolg'onchiligini ko‘p eshitib aldangan 

edi. Shuning uchun bu safargi chin so'zlarini ham 

oldingi  qiliqlaridan  biri  deb  bildi-da,  yordamga 

kelmadi.  Oqibatda yolg'onchi  qush  ovchi  qolida 

halok boldi.

Har  kishikim  biron  so‘zni  bexosdan  yolg'on 

so'zlab yuborsa ham, xalq uni rost deb biladi.