Xamsa alisher Navoiy xamsa


So‘zda,  Navoiy,  ne desang,  chin degil



Download 10,71 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/220
Sana30.12.2021
Hajmi10,71 Mb.
#86939
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   220
Bog'liq
Xamsa. Alisher Navoiy

So‘zda,  Navoiy,  ne desang,  chin degil,

Rost navo,  nag‘maga tahsin degil.


0*11

 birinchi maqolat 

ILM VA OLIMLAR HAQIDA

Olamning ishi xalq bilan dushmanlik ekan, olim 

xor-u, johil (bilimsiz, nodon) aziz bolaveradi. Toki 

jahon zulmdan voz kechmas ekan, daraxt baland 

bolib, mevayergatushaveradi. Nokaslarga baland 

martabalar-u, bilim ahliga -  azob-uqubat, toshlar 

tog‘ ustida-yu,  boylik,  konlar uning ostida b ola­

veradi. Feli yomonlar yuksak mavqelami egallab, 

olamni hukmiga bo ^sundiraveradi.  Xuddi baxt- 

sizlik  manbayi  bolgan  Kayvon  (Zuhal)  yulduzi 

osmonning  yuqori  qismida  o'mashib  olgandek, 

«Sa’di  Akbar»  bolgan  Mushtariy  undan  quyida, 

oltinchi  osmonda  joylashibdi.  Falak  hamisha 

yaxshini yomondan quyiga qoVadi, bolmasa, yax­

shi yomondan g‘am-u ozor tortib, bog'da gulning 

hamnafasi tikan bolarmidi? Qanchadan qancha 

sof, pok durlami yashirgan sadafning qornini ol- 

mos bilan yorib,  bag‘rini chok qilisharmidi?

Baglr yormoq maqsadi bolgan qush shoh bilagi 

ustida orom oladi, chiroyli, dilkash navolar chekuv- 

chi qush -  bulbul esa kul ichida xor bolib yashaydi.

Bir  notavon  yigit  shahridan  ilm  istab  yo lga  

tushadi,  qashshoqligidan  oyoglda  kovushi  ham 

yo‘q, to‘ni ham yo‘qligidan tanasi yalang. Oyoqla- 

rini tikanlar ilma-teshik qilib yuborgan,  boshida 

ikki-uch  o'ralgan  salla.  Hayvonlar  terisi  kabi 

kiyimining  boshidan  oyogl  tilik-tilik.  Maqsadi 

qushini qidirib ko'zda yoshi bilan shahar kezadi. 

Egnida kitob-u daftar, ilm olishga shoshiladi.

Qorni  muhtojlik  tufayli  hamisha  och.  Jismi 

shunchalik  zaiflashganki,  savol  berishga  ham 

madori qolmagan.




Xalq ko‘p bolgani bilan biron kishi unga do‘stlik 

JdO*rsatib, madad qilishni istamaydi. Bechorayigit 



o‘z 

shahr-u diyorini yodiga olib, bu yerda qayerga 

borishni  bilmaydi.  Ko'cha,  uy,  bozor  ko‘p,  lekin 

bu yigit qayerga borish, qayoqqa qadam urishdan 

ojiz.  Oqshomgacha  shu  tarzda  tentirab  qorong‘i 

tushgach,  biron  burchakni  topib  uxlab  qoladi, 

lekin tonggacha uyqu kelmay behol yotaveradi.

Tong otishi  bilan  madrasama-madrasa yurib, 

o‘z holini aytib,  necha kunini bekorga o'tkazadi. 

Uning istagini  eshitgan ba’zilar uni  hazil-mazax 

qiladilar.  Kunduz maskan, kechasi yotadigan bir 

joy topolmay,  g4irbatda iztirob  chekib,  shuncha 

alam ko‘radiki, til bilan ham bayon qilib bolmaydi.

Xullas,  madrasalar  burchagida  o‘n-o‘n  besh 

yil  alam  chekib,  ham  ishlab,  ham  bilim  olishga 

tirishib,  oxiri  o‘ziga  bir-ikki  sohib  kamol  do‘st 

topib, turli bilimlami, ibriy, yunon,  suryoni tillari- 

ni, hind tilini ham puxta egallaydi.  Uning ko‘ngil 

uyi  bir  daiyo  boldiki,  uning  har  qatrasida  bir 

dard nihon edi.  Falak ilmlarini shunchalik keng 

va chuqur egalladiki,  Abu Ali fikrlarini osongina 

yechib berardi.

Lekin  uning  dushmanlari,  hasadgo^lari  ham 

yo‘q  emasdi.  Ayrim johil,  ilmsiz  zolimlar  uning 

to‘g ‘ri  ko'rgan  narsasini  egri  deb,  aytganlarini 

noto‘g‘ri,  yoqimsiz  deb  ko‘rsatishardi.  Uni  din-u 

diyonatsiz qilib ко‘r satuvchilar ham topilardi.

Hisobsiz  boylikka  ega  bolgan ,  kiyim-u  as- 

boblari zarkash, yomonlikda itdan ham battar bir 

johil unga yomonlikni ravo ко‘rib, olimning fazl-u 

fasohatli so‘z va ishlariga qabohat va razolat bilan 

javob berardi.




Amir degan nomga ega bolgan bu johil xalqqa o‘z 

aytganlarini qildira olardi. Unga haligi bilimli olimning 

xizmati kerak bolib, uni xizmatga olmoqchi boldi.

Olim esa iltimos qila-qila, zo‘rg‘a bir marotaba- 

gina ruxsat olib,  amir qabuliga kira oldi...


Download 10,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   220




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish