Xalqaro turizmda xizmat ko’rsatish madaniyati rejasi

5-mavzu. XALQARO TURIZMDA XIZMAT KO’RSATISh MADANIYATI
REJASI:
5.1. Madaniyat ta'riflari. Madaniyat darajalari. Madaniyatni keng va tor
tushunish.
5.2. Xizmat ko’rsatish tushunchasi. Xizmat ko’rsatishning asosiy ta’rifi.
5.3. Kutib olish xizmati. Xizmat qilishni turkumlash.


Tayanch so’z va iboralar: madaniy xilma-xillik, umumjahon deklaratsiyasi


1. Madaniyat ta'riflari. Madaniyat darajalari. Madaniyatni keng va tor tushunish
"Madaniyat" tushunchasi zamonaviy tilda eng ko'p ishlatiladiganlardan biridir. Ammo bu uning orqasida yashiringan ma'nolarni bilish va mazmunli ekanligi haqida emas, balki ko’p ma’noli ekanligi haqida ko'proq gapiradi.
Kundalik foydalanishning xilma-xilligi ilmiy ta'riflarning xilma-xilligini aks ettiradi va birinchi navbatda madaniy hodisaning o'ziga xosligini ko'rsatadi.
Mahalliy adabiyotda madaniyatning turli xil ta'riflarini taqqoslash 400 dan ortiqni, chet el adabiyotida esa undan ham ko'proqni sanashga imkon berdi. Bunday turli xil talqinlarga nima sabab bo'ladi? Buning sababi, "madaniyat" tushunchasi ko'plab gumanitar fanlar nuqtai nazaridan ko'rib chiqilganligi sababli, ular ushbu hodisani o'rganish jarayonida madaniyat dunyosining turli jihatlari va hodisalariga duch kelishgan. Masalan, S.V. Donskix "madaniyat" tushunchasining ta'riflari sonining ko'payishi to'g'risida quyidagi ma'lumotlarni beradi:
1871-1919 yillar - madaniyatning 7 ta ta'rifi,
1920-1950 yillar - madaniyatning 157 ta'rifi mavjud edi;
1951-1990 yillar - 600 dan ortiq madaniyat ta'riflari qayd etilgan.
Mana madaniyatning eng mashhur ta'riflari:
Madaniyatning klassik ta'rifini 1871 yilda taniqli ingliz etnografi, antropologiyaning asoschilaridan biri Eduard Teylor (1832 - 1917) taklif qilgan. O'sha vaqtdan beri dastlabki ta'rifga tobora ko'proq yangi xususiyatlar qo'shilgan bo'lsa ham, madaniyatning mohiyati o'zgarishsiz qolmoqda. Uni quyidagicha shakllantirish mumkin:
Madaniyat - bu bilim, e'tiqod, san'at, axloq, qonunlar, urf-odatlar, shuningdek inson tomonidan jamiyat a'zosi sifatida olingan boshqa qobiliyat va ko'nikmalarni o'z ichiga olgan majmua.
Madaniyat - bu ramzlar, e'tiqodlar, qadriyatlar, me'yorlar va asarlar to'plamidir. U ma'lum bir jamiyat, millat, guruhning o'ziga xos xususiyatlarini ifoda etadi. Shu tufayli jamiyatlar, millatlar va guruhlar o'zlarining madaniyatlarida aniq farq qiladilar.
Madaniyat ijtimoiy-tarixiy tajribasi jamlamasini tashkil etuvchi inson faoliyati, xulq-atvori va muloqoti biologik dasturlarini harakatga keltiradi, etkazib beradi va ularni ma'no va ahamiyatga ega bo'lgan turli xil signal tizimlari shaklida saqlaydi.


Madaniyatning 2 asosiy turi — moddiy va maʼnaviy ishlab chiqarishga qarab Madaniyat moddiy va maʼnaviy Madaniyatga boʻlinadi. Moddiy Madaniyat moddiy faoliyatning barcha sohalarini hamda uning natijalari (mehnat qurollari, turar joy, kundalik turmush buyumlari, kiyim-kechak, transport, aloqa vositalari va boshqalar)ni oʻz ichiga oladi. Maʼnaviy madaniyatga ong , maʼnaviyat sohalari kiradi (bilim, axloq, taʼlimtarbiya, huquq, falsafa, etika, estetika, fan, sanʼat, adabiyot, mifologiya, din va boshqalar).

"Madaniyat" atamasining kengligi va ko’p ma’noliligi uni ishlatishda ko'plab boshqa mohiyat darajalari va qatlamlarning mavjudligini anglatadi.

Shunday qilib, "madaniyat" tushunchasining uchta asosiy ma'nosi bor (3-rasm): keng ma'noda - inson tomonidan yaratilgan barcha narsalar kabi; oraliq ma'noda va tor ma'noda - madaniy muassasalar faoliyat sohasi sifatida.
3-rasm
“Madaniyat” tushunchasi ahamiyat darajalari