Xalqaro iqtisodiy munosabatlar kafedrasi а. М л ы м о V, Z. M. Otaqo‘z iy e

6. Pul bozorining muvozanatli bolati
Pul bozoridagi muvozanat - bu uning shunday holatiki, bunda 
pulga talab va pul taklifi bir-biriga muvofiq keladi. Uni sodda 
ko‘rinishda quyidagi formula bilan ifodalash mumkin:
M xV= PxY,
bunda, M - muomalaga chiqarilgan pul;
V - pulni aylanish tezligi;
P - YaMM deflyatori;
Y - real YaMM.
Ushbu ayniyatni pulning miqdoriy nazariyasi tenglamasi deb 
ataydilar. Uning o‘ng qismi (MxV) - bu real pul zahirasi taklifini, 
chap qismi - (PxY) - nominal YaMMni ifodalaydi. Masalan, iqtiso­
diyotda 1000 birlik pul (M) muoamalada boMsa, bunda har bir pul 
birligi yil davomida 3 marta qoMdan-qoMga o‘tsa yoki bir yilda 3 ta 
bitimga (oldi-sotdiga) xizmat qilsa (V), unda pul zahirasi taklifi real 
hisobda 3000 ga teng (MxV). U mamlakatdagi bitimlaming umumiy 
soniga ya’ni nominal YaMM xajmiga (PxY) muvofiq kelishi lozim.
110

---

Pul bozoridagi muvozanat holatning grafik tasviri o‘zida ikki chi- 
ziqning: pul taklifini ifodalovchi Sm chizig‘ini va pul talabini ifodalovchi 
Dra chizigMni kesishuvini aks ettiradi (quyidagi grafikka qarang).
29-rasm. Pul bozoridagi muvozanat
Mahsulotlar bozorida boMgani kabi talab va taklifning kesishishi 
nuqtasi muvozanat narxni belgilaydi. Pul bozorida bunday muvo­
zanatli narx boMib foiz stavkasi (r) hisoblanadi. Davlat pul taklifini 
oshira borib, uning vaqtinchalik ortiqchaligini paydo etadi, natijada 
foiz stavkasi tushib ketadi, yoki pul taklifini qisqartira borib, teskari 
samaraga erishadi, ya’ni pul yetishmasligini paydo etadi va natijada 
foiz stavkasi yoki puldan foydalanish bahosi o ‘sadi.