Xalqaro hisob-kitoblar


O’ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA INKASSODAN FOYDALANISH



Download 220 Kb.
bet20/21
Sana29.08.2021
Hajmi220 Kb.
#158939
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21
Bog'liq
1407754067 58310

5. O’ZBEKISTON RESPUBLIKASIDA INKASSODAN FOYDALANISH MEHANIZMINI TAKOMILLASHTIRISH YO`LLARI

O’zbekiston Respublikasining xalqaro savdoda eksport ko’rsatkichlari 2000 yil 1 yanvar holatiga quyidagi tarzda bo’ldi (6-jadval).

6-jadval

(ming AQSH dollarida)



Ko’rsatkichlar nomi

2000 ytt yanvar

Um. cksp. foizda

1999 yil yanvar

Um. cksp. foizda

Oziq-ovqat mahsulotlari

8551,9

5,36

7038,9

3,5

Alkogol va noalkogol ichimliklar

684,9

0,4

307,3

0,2

Tamaki va uning urndoshlari

1688,7

1,1

484,8

0,2

Kimyoviy mahsulotlar

1514,8

1,0

2408,3

1,2

Energiya

21454,2

14,0

31746,6

16,0

Farmatsevtika mahsulotlari

229,9

0,1

2677,0

1,3

Mineral ugitlar

586,0

0,4

23587,2

11,9

Parfyumer-kosmetika va yuvuvchi vositalar

84,6

0,1

2201,6

1,1

Plastmassalar va uning mahsulotlari

241,6

0,2

1157,7

0,6

Kauchuk i rezina mahsulotlari

30,2

0,0

328,8

0,2

Tukimachilik va uning mahsulotlari

61252,0

39,9

1524523,6

768,7

Paxta

49859,0

32,5

1467440,0

739,9

shu jumladan, Ipak paxta

46636,7

30,4

1360957,4

686,2

Poyabzal

12,1

0,0

2367,4

1,2

Qora metall va uning mahsulotlari

1293,3

0,8

9905,4

5,0

Rangli metall va uning mahsulotlari

13371,1

8,7

170824,8

86,1

Uskunalar, ularning qismlari

1045,3

0,7

13843,4

7,0

EIektr mashinalar va uskunalar

897,2

0,6

47540,5

24,0

Transport vositalari

1197,4

0,8

85161,5

42,9

Boshqalar

18800,8

12,3

920950,6

464,3

shu jumladan, turli tayyor mahsulotlar

115,6

0,1

776278,8

391,4

Xizmatlar

20236,3

13,2

310117,8

156,4

Umumiy eksport

153415,9

100

198337,0

1589


Agarda ko’rsatkichlarga nazar tashlaydigan bo’lsak asosiy eksport mahsulotlari tukimachilik mahsulotlari (61252 ming AQSH dollari, jumladan paxta (49859 ming AQSH dollari) ham kiradi), elektr energiya (21454,2 ming AQSH dollari) hamda rangli metallar (13371,1 ming AQSH dollari)dan iborat bo’lib, o’tgan yilga nisbatan tukimachilik mahsulotlari (utgan yilgi ko’rsatkich (u.y.)- 1524523,6 ming AQSH dollari), elektr energiya (u.y. 31746,6 ming AQSH dollari), rangli metallar (u.y. 170824,8 ming AQSH dollari) salmogi eksportda kamaygan. Shu bilan birgalikda, oziq-ovqat (u.y. 7038,9 ming AQSH dollari bo’lgan bo’lsa, joriy yilda 8551,9 ming AQSH dollarini tashkil etgan, ya'ni 21,5 foizga o’sgan), tamaki mahsulotlari (484,8 ming AQSH dollari - 1688,7 ming AQSH dollari, ya'ni 248,3 foizga o’sgan) mahsulotlari salmogi oshgan. Lekin, mazkur mahsulotlarning ulushi eksport salmogida juda ham kam. Bunga asosiy sabab, hamon paxta kabi xom-ashyo mahsulotlari hamda elektr energiya eksporti ko’pligidadir. O’tgan yilga nisbatan, eksport salmogi ancha pasaygan (u.y. 198337 ming AQSH dollarini tashkil etgan bo’lsa, joriy yili atigi 153415,9 ming AQSH dollarini tashkil etgan, ya'ni 22,6 foizga eksport kamaygan).

6-jadvaldan ko’rish mumkinki, 2000 yilda deyarli barcha mahsulotlar eksporti 1999 yilga nisbatan kamaygan.

Hozirgi kunda O’zbekiston Respublikasi tashkilotlari va korxonalari amaliyotida eksportni kreditlash shakllaridan biri bulmish chakirib olinmaydigan akkreditiv bilan bir qatorda inkassodan foydalanish keng qo’llanilmoqda. Bu shakl eksport qiluvchiga o’z vaqtida mahsulot uchun to’lovning kelishi va import qiluvchi tomonidan mahsulot hujjatlarini sotib olmaslik riskini minimumga olib kelish kafolatini ta'minlaydi. Sababi, mazkur akkreditivni muddati utguncha bekor qilib bo’lmaydi, shartlarini esa, benefitsiar ruxsatisiz o’zgartirib bo’lmaydi. Chakirib olinadigan akkreditivga kelsak, unda u mijoz ko’rsatmasiga binoan, hohlagan vaqtda o’zgartirilib yoki bekor qilinishi sababli, tashqi savdo amaliyotida umuman qo’llanilmayapti. Ammo, inkassodan foydalanishda tijorat banklari ayrim qiyinchiliklarga duch kelishmoqda. Buning asosiy sabablardan biri - mamlakat valyuta bozorining to’liq erkinlashmaganligidir.



Mamlakatimizda import qiluvchilar asosan aktseptga qarshi hujjatlarni taqdim qilish (documents against acceptance, D/A) turidan ko’proq foydalanishadi.

Bunda taqdim qiluvchi bank to’lovchiga 30-180 kun mobaynida taqdim qilingandan so’ng, to’lov amalga oshirilishi lozim bo’lgan sarf-chikimni yoki aniq bir muddatga amalga oshirilishi lozim bo’lgan sarf-chikimni aktseptlashga qarshi hujjatlarni taqdim qiladi. Taqdim qiluvchiga aktseptlanadigan veksellarni kvitantsiyaga qarshi naqd pul to’lovi bilan tenglashtirish mumkin. Shunday qilib, trassat to’lov amalga oshirilguncha mahsulot egasiga aylanadi, u tezda mahsulotni sotib yuborishi va bu bilan veksel to’lovi uchun zarur bo’lgan summani olishi mumkin. Bunda aktsept unga to’lov muddatini belgilaydi va ombordagi zahiralarni qisqa muddatli kreditlashdan himoya qiladi.

Sotuvchi uchun mahsulotni bergandan so’ng, ta'minot sifatida trassat aktsepti hisoblanadi. Shunday qilib, veksel bo’yicha to’lov muddati davrigacha u to’lov amalga oshirilmasligi riskiga duch keladi. Ammo, u aktsept inkasso qiluvchi bank yoki boshqa birinchi darajali bankning qo’shimcha avali bilan ta'minlashini talab qilishi mumkin. Ikkinchi holatda eksport qiluvchi to’lov uchun import qiluvchiga uzoq muddat berishi mumkin va import qiluvchi eksport qiluvchi tomonidan unga qo’yilgan o’tkazma vekselni aktseptlashga qarshi hujjatlarni olishi mumkin.

Download 220 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish