««xalqaro audit»

2-BOB. XALQARO AUDIT TIZIMI VA UNING MODELLARI 
2.1. Xorijda auditorlik faoliyatining hozirgi holati 
Bozor  iqtisodiyoti  taraqqiy  etgan  Evropa  va  Amerika  mamlakatlarida  auditorlik 
faoliyati  ko’p  asrlik  tajribaga  ega.  Audit  rivojlangan  huquqiy  iqtisodiyot  va 
zamonaviy  huquqiy  jamiyat  sifatida  aynan  Evropada  shakllangan  (uning  tarixi  juda 
katta bo’lib, alohida tadqiqot obekti bo’lishi mumkin). 
Auditning  xalqaro  nazariyasi  va  amaliyoti  raqobatli  kurash  sharoitida  yuzaga 
kelgan. Xalqaro amaliyotda bularning barchasi tegishli tadqiqotlar va keng ommaviy 
muhokamalar  bilan  birga  olib  borilgan.  Natijada,  hozirgi  davrga  kelib  auditning 
mustahkam  xalqaro  huquqiy  asosi  yaratildi,  uni  tashkil  etishning  batafsil  shakllari 
ishlab  chiqildi,  auditorlar  uchun  keng  ko’lamdagi  uslubiy  materiallar  nashr 
qilinmoqda  va  doimiy  ravishda  to’ldirib  borilmoqda.  Ularda  auditorlik  faoliyatining 
asosiy tushunchalari, terminlari va kategoriyalari ta’riflangan va turkumlangan. 
Respublikamizdagi  auditorlik  tashkilotlarining  to’plangan  tajribalarini  o’rganish 
shuni  ko’rsatmoqdaki,  u  yaqqol  ifodalangan  milliy  xususiyatlarga  ega.  Shu  bilan 
birga,  xorijiy  manbalardagi  qoidalar  O’zbekistonda  auditorlik  faoliyatining  barpo 
bo’lishi va rivojlantirilishi uchun foydali hamda qiziqarli ekanligini ta’kidlash joizdir. 
Chunonchi,  bizning  respublikamizda  ham  xalqaro  tajribani  hisobga  olgan  holda 
O’zbekiston  Respublikasi  Moliya  Vazirligi  tomonidan  1999-2003  yillarda  18  ta 
auditorlik  faoliyati  milliy  standarti  (AFMS)  ishlab  chiqildi  va  Adliya  vazirligida 
ro’yxatdan  o’tkazilib,  auditorlik  amaliyotida  qo’llanilmoqda  hamda  ularni  ishlab 
chiqish davom etmoqda. 
Xorijiy  olimlar  auditning  dastavval  G’arbda  ham  faqat  buxgalteriya  hujjatlari