Xalq pedagogikasida dinning o`rni ilmiy rahbar: Q. Seytmuratov-pedagogika fanlari nomzodi,dotsent Talaba: D. Gulmonova



Download 21,73 Kb.
Sana30.04.2020
Hajmi21,73 Kb.
#48223
Bog'liq
1-TEZIS


XALQ PEDAGOGIKASIDA DINNING O`RNI

Ilmiy rahbar: Q.Seytmuratov-pedagogika fanlari nomzodi,dotsent

Talaba: D.Gulmonova- Boshlang`ich ta`lim fakulteti talabasi

Jamiyatda barcha shaxslar o`z ichki dunyosi va o`ziga xos fikrlash qobilyatiga ega. Individning shaxs sifatida shakllanishida unga turli xil omillar ta`sir qiladi. Jumladan, irsiyat, tashqi muhit va albatta tarbiyaning o`rni beqiyosdir. Bu borada hech bir omil insonni tarbiyalash jarayonidek mukammal va izchil tuzilmagandir. Albatta, u mudom izchil yoki mukammallik darajasiga yetmasligi ham mumkin, lekin tarbiya individning-shaxs, shaxsning esa-haqiqiy inson bo`lishida xizmati katta. Ta`lim jarayonida o`ziga xos shunday jihatlar borki, uni na inkor etib, na yo`q qilib bo`ladi. U hamisha inson ichki dunyosida ishonch, suyanch, tayanch va taskin vazifalarini bajaveradi. U har bir millat tarbiya jarayonida ishtirok etadi va o`z o`rniga egadir. Bu shubhasiz- din hisoblanadi.

“Din azaldan insoniyat va jamiyat hayotining poydevori bo`lib kelgan. Din vositasida insonning tabiati, hayvonot olami bilan umumiy jihatga ega bo`lgan fiziologik mayllar, ehtiyoj va instinktlari jilovlandi ularga insoniy qiyofa berildi. Diniy ongning asosida “yaxshilik va yomonlik”, “ezgulik va yovuzlik”, “adolat va adolatsizlik” kabi kategoriyalarning dastlabki elementlari shakllangan.”{1:5}

Demak, din inson paydo bo`lgan qadimgi davrlardan bizgacha yetib kelgan va shakllangan. U insonlarni birlashtirish , muvozanatlashtirish , bo`ysuntira olish, to`ldirish kabi qator vazifalarni bajargan.

“Din kishilarning ga`yritabiiy kuchlarning mavjudligiga ishonishdan yuzaga kelgan. Zero, “din” so`zi arab tilidan olingan bo`lib o`zbek tilida “ishonch” “ishonmoq” degan ma`nolarni anglatadi.” [1:13]Din jamiyatning yuksalishida, uning rivojida, birlashishida va ularni tar`gib etishdada bevosita xizmat qiladi. Xususan , bu borada bularning barchasining tub mohiyatida yotuvchi tarbiyada dinning o`rni juda katta. Diniy ong insonlarning fikrlashlarida, his-tuyg`ularini ifoasida kayfiyatlarining va dunyoqarashlarining tizimidir. Dining vazifalari ko`p bo`lgani kabi, tarbiyaning ham o`ziga xos vazifalari ko`p, lekin eng ahamiyatli joyi shundaki, tarbiya jarayoni din bilan bevosita bog`liq. Masalan, dunyo xalqlari urf-odatlari, ananalari va marosimlari ularning diniga chambarchas bo`gliq bo`ladi. Mana shu bog`liqlik din va tarbiyaning uzilmas zanjiridir. Shuningdek, dinning psixologiyada o`ziga xos o`rni bor bu har bir insonning ichki dunyosini shakllantirishda, rivojlantira olish xususiyatiga ega. Bu borada, ayniqsa, din insonni o`zini-o`zi tarbiyalashida ishtirok etadi. U ruhni , tanni, vujudni poklashning va muvozanatlashtirishning eng yaxshi usulidir.

Masalan, musulmonlarning muqaddas dini bo`lmish islomda, nafaqat qalb pokligi va yaxshi tarbiya ulug`langan. Shu bilan birga islomning hech bir o`rinda insonning o`z manfaatlari ustun qo`yilmagan, balki, atrofidagilarga yaxshilik ulashish, ularga mehr oqibatli bo`lishlik, eng avvallo, ota–onaga bo`lgan hurmat, e`zoz chin ma`noda insoniy fazilat sifatida tan olingan. Dinimizda yuksak tarbiyaning misoli sifatida inson qanchalik yaxshi amallar bajarmasin, avvallo , uning qalbi, vujudi pok bo`lmasa bulardan uning ruhiga va ichki dunyosiga haqiqiy o`zgarish sezilmaydi. Shuningdek, yuqorida aytib o`tilgan fikrlar isboti sifatida Payg’ambarimiz (s.a.v)hadislarini keltirib o`tamiz: ”Kimki qalbini imonga holis qilsa va dilini pok qilsa, tilini rostgo`y qilsa, ko`nglini xotirjam qilsa,xulqini to`g`ri qilsa, qulog`ini ibratli eshitadigan va ko`zini ibratli ko`radigan qilsa, demak u najot topadi. ” [2:97]Bundan shuni anglashimiz mumkin- inson yaxshilikni, tarbiyani, avvallo,o`ziga va o`z ichki dunyosiga tuhfa qilmog`i lozim, o`zgarishni ichidan, ichki dunyosidan boshlab uni amallarida aks ettirsagina, u o`z amallaridan, qilgan savobli ishlaridan qoniqish, zavq olishi mumkin. Ko`rinib turibdiki, din tarbiya borasida biror kimni o’zgartirmaydi, balki o`z-o`zini, qalbini tarbiya qilishni o`rgatadi, xolos. Qalbi pok bo`lgan hech bir inson, shubhasiz, kelajakda yomon shaxs bo`lib yetishmaydi. U bu bilan nafaqat o`zini balki atrofidagi barcha insonlarga oz ta`sirini ko`rsatadi va ularni hatto tarbiyalashga qodir.

Payg’ambarimiz (s.a.v) hadislarida shunday yoziladi: ”Mo`minlarning musulmonchilikda afzali musulmonlarga qo`lidan va tilidan ozor yetkazmagan kishidir. Mo`minlarning imonda afzalrog`i hush xulqlisidir. Alloh uchun hijrat qilguvchilarning afzalrog`i Alloh man qilgan narsalarni tark etuvchidir. Jihodning afzali Alloh yo`lida kishi o`z nafsiga qarshi kurashuvidir .‘‘[2:152]Bu hadislarda keltirlib o`tilgan barcha ibratli g`oyalar asrlar davomida o`z kuchini, jozibasini, haqiqatini, qadr-qimmatini yo`qotmagan. Mana, necha asrlarki hayotimizda o`z izohi va isboti bilan ko`rinib kelyabdi. Bundan ma`lumki, dinimiz nafaqat o`zimizni, o`zimizni tarbiya qilgandan so`ng butun jamiyatimiz tarbiyasini yuksaltirishda muhim omildir.

Nima uchun? –sababi bu hadislarning barcha-barchasi chin va haqiqatdir, shuning uchun ham haqiqat hech qachon so`nmaydi va o`lmaydi. U inson qalbida abadiy saqlanadi, insonlarga najot, umid, kelajakka ishonch kabi tuyg`ularni, hayotga muhabbat, o`zaro hurmat va oqibatni, inson umri davomidagi qadrli chin tuyg`ularni, tarbiya borasidagi eng kuchli, samarali yo`llarini taqdim etaveradi.



Foydalanilgan adabiyotlar.

  1. A.V.Nazarbekov “Dinshunoslik asoslari “-Toshkent -2012 .

  2. X.Davronov , A.Muminov “Muhammad payg`ambar qissasi.Hadislar “-

Toshkent “Kamalak”-1991.

  1. R.Ergashev, M.Eshonqulov “Xalq pedagogikasi”-Guliston:2012.

Download 21,73 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish