X. Vaxobov, A. A. Abdulqosimov, N. R. Alimkulov

Subtropik iqlim mintaqa.
Subtropik iqlim mintaqasi materikning g’arbidagi 
Pireney yarim orolidan to Tinch okean sohiligacha bo’lgan polosani egallab yotadi. 
Yozda tropik havo va qishda mo’tadil kenglik havo massalari hukmronlik qiladi. 
Yozda tropik havo ta’sirida harorat +30°+35°S gacha ko’tariladi, havo ochiq bo’ladi, 
yomg’ir juda kam tushadi. O’rta dengiz sohillarida-Pireney, Apennin, Bolqon yarim 
orollarida va boshqa orollarda qish juda iliq, yomg’ir tez-tez yog’ib turadi, havoning 
o’rtacha harorati hamma joyda 0°S dan yuqori. Ayrim paytlarda sovuq tushib harorat 
-8°-10°S gacha pasayishi mumkin. Yomg’irni Atlantika okeanidan esadigan g’arbiy 
nam havo massalari keltiradi. Bu subtropik iqlim mintaqasining o’rta dengiz bo’yi 
iqlimidir. Shuning uchun o’simliklar vegetasiyasi yil davomida to’xtamaydi. 
G’arbdan sharqqa materik ichkarisi tomon borgan sari havoning namligi 
kamayib, kontinentalligi orta boradi. Natijada subtropik mintaqaning o’rta qismida 
joylashgan Old Osiyo (Kichik Osiyo, Armaniston va Eron) tog’liklarida, 
Mesopotamiyada, O’rta Osiyoning janubida subtropik kontinental iqlim tarkib 
topadi. Bu yerda yoz juda issiq va quruq, qish esa ancha sovuq bo’ladi. Harorat -8°-
9°S gacha pasayadi. Yog’in miqdori kam, 100-150 mm atrofida yog’adi. Shu 
mintaqada joylashgan Tibet tog’ligi uchun kam qorli sovuq qish va yozi salqin 
baland tog’ subtropik cho’l iqlimi xarakterli. Materikning sharqiy Tinch okean 
sohilidagi subtropik mintaqada (Sharqiy Xitoy, Yapon orollari, Xokkaydo va 
Ryukyudan tashqari, Koreya yarim orolining janubi) mavsumiy shamollar ta’sirida 
subtropik musson iqlimi vujudga keladi. Yozda okeandan esadigan musson havo 
massalari ko’p miqdorda namlik keltiradi va havo haroratini pasaytiradi. Jala 
yomg’irlar uzoq davom etishi tufayli daryolar toshadi, ekinzorlarni, qishloqlarni suv 
bosadi. Bunga 1998 yil
iyulning oxiri va avgustning boshida Janubiy Koreyada yuz 
bergan suv toshqinini misol keltirish mumkin. Qishda esa materikdan esgan shamol 
haroratni keskin pasaytiradi, yog’inni kamaytiradi. Yanvarning o’rtacha harorati 
+4°S dan +8°S gacha boradi. Yillik yog’in miqdori 1000 mm dan oshadi. 

---

222