X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

kapillarlari yorilishi ham mumkin. Bunda o't jigar to'qimasi bilan
bevosita aloqada bo'lib, uni shikastlaydi, bu esa yalligManish
jarayoniga, ya’ni biliar gepatit rivojlanishiga olib keladi.
Obturatsion sariqlikka 2 xil sindrom — xolemiya va axoliyaning
rivojlanishi xosdir.
Xolemiya — (grekcha chole — o ‘t; haima — qon) — qonda o't
tarkibiy qismlari, ya’ni o ‘t kislotalari, xususan glikoxolat va
267

---

tauroxolat kislotalarining paydo boMishi natijasida vujudga keluvchi
o'zgarishlar majmuidir. Xolemiya uchun xos boMgan belgilarda va
organizm hayot faoliyatining buzilishida asosiy o'rinni o ‘t
kislotalari egallaydi. Dastlabki bosqichlardayoq, qonda bevosita
bilirubinning ko'payishi tufayli teri shilliq qavatlarining sariq
rangga kirishi kuzatiladi. Bevosita bilirubin o ‘t kislotalari bilan birga
siydik orqali ajralib, siydikka xos rang beradi. Qonda xolesterinning
miqdori ortadi (giperxolesterinemiya), uning epidermis ostida,
xususan. qovuqlarda to'planishi kuzatiladi, bu e$a ksantomlar
paydo boMishiga olib keladi. 0 ‘t kislotalarining nerv uchlarini
qitiqlashi natijasida xolemiyada terida kuchli qichishish paydo
boMadj. Arterial gipotenziya va bradikardiya rivojlanadi. Tomirlar
va yurakning adrenoreaktivligining pasayishi, shuningdek, qon
tomir devoridagi silliq, mushaklar bazal tonusining pasayishi
arterial gipotenziyaga olib keladi. Gematoensefalik to ‘siq orqali
kiruvchi o ‘t kislotalari ta’sirida adashgan nerv bulbar yadrosining
tonusi ortadi, bu esa gipotoniya va bradikardiyani kuchaytiradi.
Shuningdek, o ‘t kislotalari yurak sinus tuguniga bevosita tormoz­
lovchi ta’sir ko‘rsatadi.